Kanceri, përgjegjësi kryesor për miliona jetë të humbura çdo vit, mund të përballet me një epokë të re.
Shkencëtarët po përparojnë në krijimin e vaksinave kundër kancerit, një zhvillim që premton të shndërrojë trajtimin dhe parandalimin e kësaj sëmundjeje. Zbulimet e fundit tregojnë se përvoja me vaksinën kundër Covid-19 ka përshpejtuar procesin e kërkimit, duke sjellë shpresë për pacientët dhe mjekësinë.
Historia fillon me një vëzhgim të shekullit XIX, kur William Coley, një kirurg në New York, vuri re se një pacient i prekur nga kanceri u përmirësua pas një infeksioni bakterial. Ai eksperimentoi duke përdorur baktere për të stimuluar sistemin imunitar kundër kancerit. Kjo ide, megjithëse e papranueshme në atë kohë, sot po kthehet në bazën e zhvillimit të vaksinave të reja që synojnë trajnimin e sistemit imunitar për të njohur dhe shkatërruar tumoret.
Kanceri shpesh zhvillohet kur qelizat e tij shmangin vëzhgimin e sistemit imunitar. Megjithatë, shkencëtarët kanë identifikuar se qelizat e kancerit prodhojnë proteina të quajtura neoantigjene, të cilat mund të jenë shënjestra për vaksinat. Ideja është që këto proteina jonormale të futen në trup përmes vaksinës, duke trajnuar qelizat imunitare të sulmojnë tumorin si një “armiqësi” të jashtme.
Krijimi i këtyre vaksinave nuk është i thjeshtë. Procesi përfshin marrjen e mostrave nga tumoret e pacientëve, analizimin e ADN-së së tyre dhe identifikimin e neoantigjeneve specifike. Duke përdorur teknologjinë e ARN-së mesazhere (mRNA), këto vaksina udhëzojnë qelizat e trupit të prodhojnë proteinat jonormale, duke nxitur një përgjigje imune të fuqishme. Ky koncept i frymëzuar nga vaksinat mRNA kundër Covid-19 ka hapur rrugën për rezultate premtuese në trajtimin e melanomës, kancerit të mushkërive dhe tumoreve të tjera.
Një shembull i rëndësishëm është vaksina mRNA-4157 (V940) e zhvilluar nga Moderna dhe Merck. Testimet e fazës së dytë treguan se rreziku i përsëritjes së kancerit të lëkurës pas trajtimit kirurgjikal u zvogëlua me 50%. Rezultate të ngjashme po shfaqen edhe në studime të tjera për kanceret e veshkave, pankreasit dhe madje edhe për tumore të trurit si glioblastoma, për të cilat aktualisht nuk ka trajtime efektive.
Pavarësisht përparimeve, procesi mbetet i ndërlikuar dhe i shtrenjtë. Shumë kërkime përqendrohen në kombinimin e vaksinave me imunoterapi të tjera për të maksimizuar efektivitetin. Ekspertët si Dr. Sarah Danson nga Instituti Kombëtar i Kërkimeve të Shëndetit në Britani shprehen optimizëm për përdorimin e vaksinave jo vetëm si trajtim, por edhe si mjet parandalues për ata që janë në rrezik të lartë për zhvillimin e kancerit.
Një sfidë tjetër përbëhet nga pyetjet shkencore ende pa përgjigje. Pse sistemi imunitar shpesh nuk reagon ndaj një neoantigjeni të prodhuar nga tumori, por e bën këtë kur antigjeni prezantohet përmes një vaksine? Për më tepër, përzgjedhja e neoantigjeneve më efektive mbetet një proces kompleks që kërkon më shumë studime.
Megjithatë, entuziazmi mbetet i madh. Universiteti i Oksfordit, me financime të reja, ka nisur punën për një vaksinë parandaluese për kancerin e vezoreve. Po ashtu, BioNtech dhe Genentech po zhvillojnë vaksina të personalizuara për tumore të ndryshme, duke ofruar shpresë për miliona pacientë.
Përtej sfidave teknike dhe financiare, zbulimi i vaksinave kundër kancerit përfaqëson një hap të rëndësishëm drejt një të ardhmeje ku trajtimet më invazive si kimioterapia dhe kirurgjia mund të bëhen të tepërta. Një revolucion në mjekësi mund të jetë më pranë se kurrë.
