Korridori i Transportit Pan-Europian Nr. 8, një nga dhjetë arteriet kryesore që lidhin ekonomitë evropiane, është ndër projektet më strategjike për Ballkanin.
Ky korridor, që lidh Detin Adriatik me Detin e Zi, përbën një mundësi të artë për zhvillimin ekonomik të Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut, Bullgarisë dhe Italisë. Por ndërsa potenciali i tij është i jashtëzakonshëm, zbatimi i projektit ngec për arsye të ndërlikuara politike.
Korridori Nr. 8 përfshin një rrjet të kombinuar transporti, duke përfshirë porte, rrugë, hekurudha, aeroporte dhe infrastrukturë ndihmëse që krijojnë një rrjedhë të unifikuar për njerëzit dhe mallrat. Ky projekt mund të jetë një motor ekonomik për rajonin, duke gjeneruar miliona euro dhe duke përshpejtuar integrimin e vendeve në rrjetet evropiane.
Në Bullgari, infrastruktura e Korridorit Nr. 8 ka pësuar përmirësime të vazhdueshme, ndërsa Shqipëria po investon në projekte kyçe si dyfishimi i aksit rrugor Elbasan-Qafë Thanë, që pritet të përfundojë në 2027. Gjithashtu, ndërtimi i autostradës Elbasan-Rrogozhinë është planifikuar të nisë në vitin 2025. Megjithatë, lidhjet hekurudhore mbeten ende një pikë e dobët, pasi nuk ekzistojnë linja që lidhin Shqipërinë me Maqedoninë ose Maqedoninë me Bullgarinë.
Ndërhyrja e Bashkimit Evropian (BE) dhe mbështetja financiare e bankave ndërkombëtare si BEI dhe BERZH kanë ofruar burimet e nevojshme për realizimin e projektit. Megjithatë, progresi praktik ka qenë minimal. Maqedonia e Veriut duket se e ka penguar qëllimisht zhvillimin e këtij korridori, duke favorizuar lidhjet infrastrukturore me Serbinë dhe Greqinë.
Qeveria e re maqedonase, e drejtuar nga VMRO-DPMNE, ka ndjekur një kurs që BE e konsideron kundërproduktiv. Kryeministri Hristo Mickoski ka propozuar projekte të reja që jo vetëm anashkalojnë Korridorin Nr. 8, por kërcënojnë të ridrejtojnë fondet drejt Korridorit Nr. 10, i cili lidh Maqedoninë me Serbinë dhe Greqinë. Ky veprim, i nxitur nga ndikimi serb dhe rus në rajon, përbën një sfidë për interesat perëndimore dhe stabilitetin e Ballkanit.
Investimet e Maqedonisë në lidhjet me Greqinë nuk janë problematike në teori, por në praktikë portet kryesore greke janë nën kontrollin e kompanive kineze. Ndërkohë, ndikimi rus në Serbi dhe marrëdhëniet e ngushta mes Beogradit dhe Shkupit krijojnë shqetësime për sigurinë rajonale dhe përparësitë strategjike të NATO-s.
Një samit i mbajtur në Brindisi në korrik 2023, që synonte të përshpejtonte realizimin e Korridorit Nr. 8, përfundoi pa rezultate konkrete. Pavarësisht mbështetjes nga ministrat e jashtëm të vendeve përkatëse, mungesa e një afati konkret mbetet pengesë kryesore.
Korridori Nr. 8 nuk është vetëm një projekt ekonomik, por edhe një element kritik për sigurinë dhe stabilitetin e Europës Juglindore. Shqipëria, Italia dhe Bullgaria duhet të intensifikojnë përpjekjet për të bindur Maqedoninë e Veriut që të mbështesë këtë projekt strategjik. Zhvillimi i Korridorit Nr. 8 nuk është vetëm në interesin e vendeve pjesëmarrëse, por edhe një hap i rëndësishëm drejt integrimit të plotë evropian dhe perëndimor të rajonit.
Bllokimi i këtij projekti nga Maqedonia favorizon ndikimin e aktorëve antiperëndimorë dhe minon mundësinë e bashkëpunimit ekonomik dhe politik mes vendeve të NATO-s. Për këtë arsye, zhbllokimi i Korridorit Nr. 8 duhet të jetë një prioritet i padiskutueshëm për të gjithë rajonin dhe partnerët evropianë.
