Zëvendëssekretari amerikan i Shtetit për Menaxhim dhe Burime, Richard Verma, gjatë një vizite në Beograd, ka theksuar se sanksionet kundër Industrisë së Naftës së Serbisë (NIS) nuk synojnë dëmtimin e Serbisë, por janë pjesë e presionit ndaj Rusisë.
Në një konferencë të përbashkët me presidentin serb Aleksandar Vuçiq, Verma u shpreh se ndryshimi i strukturës së pronësisë së NIS-it do të kontribuojë në stabilitetin rajonal dhe në ndarjen e Serbisë nga ndikimi rus.
“Rusia nuk po investon në të ardhmen e Serbisë. Fitimet që ajo realizon nga NIS nuk mbeten në Serbi, prandaj ndryshimi i pronësisë do të jetë në të mirë të paqes dhe pavarësisë energjetike të vendit,” tha Verma. Ai shtoi se SHBA është e gatshme të ndihmojë Serbinë në diversifikimin e burimeve të saj energjetike dhe në reduktimin e varësisë nga Rusia.
Nga ana tjetër, Vuçiq e konsideroi këtë sqarim si “ngushëllim të dobët” për pasojat e mundshme ekonomike që do të prekin Serbinë. Ai theksoi se sanksionet ndaj NIS-it janë të ndërlikuara dhe kanë prekur asete dhe interesa të lidhura me Rusinë në mbi 30 vende.
Industria e Naftës e Serbisë, e cila është në pronësi të shumicës nga Gazprom Neft dhe Gazprom, dy kompani ruse të fuqishme, u sanksionua më 10 janar nga Departamenti i Financave i SHBA-së. Këto sanksione kërkojnë largimin e plotë të Rusisë nga struktura pronësore e NIS-it, duke e përfshirë kompaninë serbe në listën e subjekteve që veprojnë në emër të Gazprom Neft.
“Na nevojitet kohë për të sqaruar kushtet dhe për të diskutuar me Rusinë mbi situatën. Nuk do të konfiskojmë pronën e askujt, por do të paguajmë çmimin e duhur,” deklaroi Vuçiq, duke paralajmëruar shtyrjen e bisedimeve me Moskën.
NIS është kompania kryesore e naftës dhe gazit në Serbi, duke kontrolluar aktivitetet e kërkimit, prodhimit dhe rafinimit të këtyre burimeve energjetike. Pronësia e saj përbëhet nga 56.15% të aksioneve në duart e Gazprom Neft dhe Gazprom, ndërsa Serbia zotëron 29.87%.
Vuçiq e cilësoi situatën si një “goditje të rëndë” për ekonominë serbe, por shprehu bindjen se do të gjendet një zgjidhje pa destabilizuar furnizimet me naftë dhe derivatet e saj.
Në një përpjekje për të zbutur ndikimin e sanksioneve, SHBA ka theksuar angazhimin e saj për të ndihmuar Serbinë të zvogëlojë varësinë nga energjia ruse. Nga ana tjetër, Bashkimi Evropian dhe SHBA kanë forcuar presionin ekonomik ndaj Rusisë, në kuadër të sanksioneve për shkak të pushtimit të Ukrainës.
Gazprom Neft është nën sanksionet evropiane dhe amerikane, ndërsa Gazprom, prodhuesi më i madh i gazit natyror në botë, deri më tani ka qenë më pak i prekur nga këto masa. Kjo krijon një situatë delikate për Serbinë, që duhet të balancojë marrëdhëniet e saj me Perëndimin dhe Rusinë.
Kompania serbe, e konsideruar jetike për sektorin energjetik të vendit, është një nga shembujt e qartë të tensioneve gjeopolitike që po ndikojnë gjithnjë e më shumë në Ballkanin Perëndimor.
