Numri i personave që përfitojnë pagesë papunësie ka shënuar rritje gjatë vitit të kaluar, ndërsa agjencitë e punësimit po sjellin gjithnjë e më shumë punonjës nga Azia dhe Afrika për të plotësuar nevojat e bizneseve në disa sektorë strategjikë.
Sipas të dhënave zyrtare, gjatë tremujorit të tretë të vitit 2024, numri i përfituesve të pagesës së papunësisë arriti në 3,576 persona, duke regjistruar nivelin më të lartë që nga kriza pandemike e viteve 2020-2021. Kjo rritje vjen në një kohë kur tregu i punës po përballet me sfida të shumta dhe pasiguri, sidomos në sektorin e industrisë.
Programet e pagesës së papunësisë, pjesë e politikave shtetërore për mbështetjen e punëkërkuesve, synojnë të lehtësojnë situatën ekonomike të atyre që kanë humbur punën për arsye si falimentimi i ndërmarrjes, ndërprerja e kontratës së punës apo zvogëlimi i aktivitetit të biznesit.
Megjithatë, të dhënat për punësimin vijojnë të jenë të kufizuara. INSTAT ende nuk ka publikuar statistikat zyrtare të punësimit për vitin 2024, për shkak të lidhjes së këtyre treguesve me të dhënat e Censit të Popullsisë 2023. Kjo ka krijuar një mungesë transparence mbi situatën e tregut të punës dhe impaktin e vërtetë të papunësisë.
Një tjetër tregues shqetësues është vështirësia në sektorin e industrisë, ku falimentimet e bizneseve të vogla dhe të mesme kanë qenë të shumta gjatë dy viteve të fundit. Shoqata Pro-eksport raporton se të paktën 10 mijë punonjës të fabrikave të prodhimit të tekstilit dhe këpucëve kanë humbur punën në vitin e kaluar. Ndërkohë, një pjesë e këtyre individëve janë integruar në sektorë të tjerë ose kanë hyrë në programet e mbështetjes sociale.
Pagesa e papunësisë përfitohet vetëm nga ata që kanë kontribuar në sigurimet shoqërore për të paktën 12 muaj dhe që janë regjistruar si punëkërkues të papunë pranë zyrave përkatëse. Periudha dhe shuma e përfitimit varen nga vitet e kontributit, me një pagesë që zakonisht është sa 50% e pagës minimale, e cila aktualisht është 20 mijë lekë në muaj.
Ndërkohë, institucionet financiare ndërkombëtare kanë rekomanduar mbështetje më të fuqishme financiare për punonjësit që humbasin punën, duke theksuar nevojën për politika më efektive të mbrojtjes sociale.
Nga ana tjetër, tregu i punës po kalon në një fazë tranzicioni të fortë. Ndërsa sektorë si turizmi dhe ndërtimi shënojnë rritje të kërkesës për punonjës, industria vijon të përballet me tkurrje dhe rritje të papunësisë. Për të plotësuar këto boshllëqe, agjencitë po sjellin punonjës nga jashtë, kryesisht nga Azia dhe Afrika, për të mbajtur në funksion disa sektorë jetikë.
Ndërsa situata mbetet sfiduese, mbetet për t’u parë nëse masat e reja të propozuara nga ekspertët dhe institucionet do të arrijnë të zbusin problemet e tregut të punës dhe të krijojnë një balancë midis kërkesës dhe ofertës për punë në Shqipëri.
