Gjashtë muaj pas kthimit të kontejnerëve me mbetje toksike në Shqipëri, Rrjeti i Aksionit të Bazelit (BAN) ka shprehur shqetësimin për mënyrën se si po hetohet çështja nga Prokuroria e Durrësit.
Anija “Moliva”, e cila mbante 102 kontejnerë të dyshuar me mbetje të rrezikshme, u kthye në Durrës më 28 tetor 2024 pas një periudhe të gjatë ngatërresash që përfshinte udhëtimin e dyshuar për në Tajlandë. Pas paralajmërimit nga një sinjalizues dhe bashkëpunimit të autoriteteve të Singaporit dhe Tajlandës, si dhe linjave të transportit Maersk dhe MSC, kontejnerët u kthyen për të shmangur importin e mbetjeve të rrezikshme.
Kontejnerët mbërritën në Durrës pas një hetimi të mundshëm që mund të çonte në një shqyrtim të mundshëm përkatësisë dhe origjinës së mbetjeve, të cilat dyshohet se vinin nga pluhuri i çelikut i prodhuar në fabrikat e çelikut në Elbasan. Plani për hetim përfshinte marrjen e mostrave nga kontejnerët dhe analizën e tyre nga laboratorë të pavarur për të verifikuar nëse materiali ishte vërtet toksik dhe për të zbuluar burimin e tij.
Megjithatë, Rrjeti i Aksionit të Bazelit ka ngritur dyshime se Prokuroria e Durrësit nuk ka zbatuar procedurat e nevojshme. Sipas BAN, nuk ka pasur transparencë për procesin e marrjes së mostrave dhe nuk është bërë asnjë njoftim publik për analizën e këtyre mostrave, një mungesë që sipas tyre, minon besueshmërinë e hetimit. Jim Puckett, përfaqësues i BAN, theksoi se është shqetësuese që ky hetim nuk ka pasur transparencën e duhur, duke krijuar dyshime për mundësinë e mbulimit të një çështjeje kaq të rëndësishme dhe serioze.
Sipas rregullave të Konventës së Bazelit, eksportimi i mbetjeve të rrezikshme mund të bëhet vetëm me pëlqimin me shkrim të të gjitha vendeve të përfshira, përfshirë ato eksportuese, ato transitore dhe ato importuese. Rrjeti i Bazelit ka kritikuar ashpër autoritetet shqiptare për mungesën e reagimit ndaj mundësisë së trafikimit të paligjshëm të mbetjeve, një akt i cili duhet të marrë sanksione të rënda penale, sipas traktatit ndërkombëtar të firmosur nga Shqipëria.
Në një deklaratë të mëparshme, BAN kishte ofruar informacion të detajuar për Prokurorinë e Durrësit, duke përfshirë fotografi të sinjalizuesit, dokumente të mbetjeve që ishin ngarkuar në portin e Durrësit, si dhe të dhëna mbi nivelet e ndotjes. Këto informacione përfshinin edhe numrat e kontejnerëve të tjerë që ishin dërguar në Kinë dhe të cilat ishin sekuestruar si importe të paligjshme. Pavarësisht këtij informacioni të detajuar, deri më tani nuk ka pasur asnjë përgjigje të qartë nga ana e Prokurorisë.
Grupet mjedisore dhe Rrjeti i Bazelit shohin këtë situatë si një shkelje të rëndë të normave ndërkombëtare dhe një kërcënim serioz për mjedisin dhe shëndetin e qytetarëve. Sipas tyre, është e papranueshme që të vazhdohet të sillet si diçka që nuk ka ndodhur dhe të injorohet një çështje kaq e rëndësishme. Hetimi për trafikun e mbetjeve të rrezikshme kërkon përgjegjësinë e plotë të autoriteteve dhe një veprim të menjëhershëm për të zbardhur ngjarjen.
