Marrëveshja e fundit mes Ukrainës dhe Shteteve të Bashkuara për mineralet e rralla ka ngjallur shumë diskutime, por është e rëndësishme të kuptohet se ajo është më shumë një kornizë fillestare dhe jo një kontratë ligjërisht obliguese.
Presidenti amerikan, Donald Trump, e ka quajtur këtë marrëveshje si një “pakt shumë të madh”, që do të sjellë miliarda dollarë në Uashington, duke u shërbyer si një formë shpërblimi për ndihmën ushtarake të ofruar ndaj Ukrainës në luftën kundër Rusisë. Në anën tjetër, presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky, i cili pritet të nënshkruajë marrëveshjen më 28 shkurt, e ka cilësuar atë si një “marrëveshje kornizë”, që do të sigurojë mbështetje të mëtejshme nga SHBA.
Në thelb, marrëveshja përfshin një fond të përbashkët që do të financohet nga të hyrat e nxjerra nga minerale të vlefshme të Ukrainës. Megjithatë, ekspertët theksojnë se marrëveshja nuk e bën ende ligjërisht të mundur hapjen e këtij fondi, pasi përmend vetëm një synim për të hapur një fond të tillë në të ardhmen. Kjo ka lënë hapësirë për interpretime të ndryshme në lidhje me implementimin dhe efektet e saj.
Një pikë kyçe në marrëveshje është që Ukraina do të kontribuojë me 50% të të hyrave nga projektet e nxjerrjes së mineraleve për të mbështetur zhvillimin ekonomik të vendit. Paratë do të shpenzohen për projekte infrastrukturore, përfshirë zhvillimin e depozitave të mineraleve, naftës, gazit natyror dhe materialeve të tjera të vlefshme. Pavarësisht kësaj, këto projekte do të kërkojnë vite për tu realizuar dhe mund të vonohen deri pas mbarimit të mandatit të Trump.
Analistët politikë janë të mendimit se, edhe pse marrëveshja mund të jetë një fitore të vogël për të dyja palët, vështirësia e saj qëndron në realizimin praktik të projekteve infrastrukturore dhe nëse ato mund të mbështesin sigurinë afatgjatë të Ukrainës. Maximillian Hess, një analist politik, e cilëson marrëveshjen si të zbehtë në aspektin ekonomik, për sa kohë që Ukraina është ende në luftë, por ai pranon se mund të përfitohet nëse Trump shfaqet si fitues politik.
Në nivel diplomatik, marrëveshja ka për qëllim forcimin e lidhjeve mes Ukrainës dhe SHBA-së, duke mundësuar një angazhim të thelluar të SHBA-së në rindërtimin e Ukrainës pas luftës. Sidoqoftë, kjo marrëveshje ka hasur gjithashtu në disa shqetësime, pasi nuk garanton sigurinë e Ukrainës përballë agresionit rus. Trump ka theksuar se SHBA-ja nuk do të ofrojë garanci të sigurisë, duke lënë këtë përgjegjësi për Evropën.
Në fund, çështja e sigurisë mbetet një pikë e nxehtë. Pas dështimit të Memorandumit të Budapestit në vitin 1994, Ukraina është e angazhuar të sigurojë garanci më të forta nga partnerët ndërkombëtarë. Megjithatë, edhe në këtë marrëveshje, ka vetëm një mbështetje të përgjithshme për përpjekjet e Ukrainës për siguri, pa angazhime të drejtpërdrejta nga SHBA. Kjo ka krijuar një atmosferë të pasigurisë për të ardhmen e mbështetjes ndërkombëtare ndaj Ukrainës, duke e bërë këtë marrëveshje një hap të kujdesshëm në një situatë të pasigurt.
