Komisioni i Venecias ka publikuar raportin për mandatin e deputetes Olta Xhaçka, një çështje që ka ngjallur diskutime të gjera në Shqipëri.
Dokumenti, i përbërë nga 15 faqe, i është siguruar TV Apollon dhe trajton një sërë çështjesh që lidhen me marrëdhënien mes demokracisë parlamentare dhe zbatimit të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese nga Parlamenti.
Sipas Komisionit, opinioni i kërkuar nga Kryetari i Kuvendit të Shqipërisë synonte të analizonte kufijtë e kompetencave të Kuvendit në rastet kur vendimet e Gjykatës Kushtetuese kufizojnë pushtetin legjislativ. Në thelb, raporti thekson rëndësinë e respektimit të vendimeve kushtetuese si një shtyllë themelore e shtetit të së drejtës, duke përjashtuar mundësinë që këto vendime të kushtëzohen nga vota parlamentare.
Një nga pikat kyçe të raportit është koncepti i papajtueshmërisë së mandateve, i cili nënvizon se një deputet nuk mund të ushtrojë funksione që janë në konflikt të drejtpërdrejtë me detyrën e tij parlamentare. Në rastet kur një individ mban pozicione të papajtueshme, raporti sugjeron se individi duhet të zgjedhë mes detyrave ose të përballet me humbjen e mandatit.
Komisioni ka mbledhur informacion mbi praktikat e 12 shteteve anëtare të Këshillit të Evropës dhe Bashkimit Evropian për të shqyrtuar qasjet ndërkombëtare ndaj çështjes së papajtueshmërisë. Nga analizat rezulton se nuk ekziston një model i unifikuar, pasi praktikat ndryshojnë në varësi të strukturave qeverisëse dhe rrethanave specifike të çdo vendi. Disa vende imponojnë papajtueshmëri absolute për disa funksione, ndërsa të tjera lejojnë përjashtime.
Raporti i plotë
Në raport përmendet se në shumicën e vendeve, çështjet e papajtueshmërisë adresohen nga Gjykata Kushtetuese ose gjykatat e zakonshme, ndërsa në pak raste vendimi merret nga organet legjislative. Kjo qasje synon të garantojë ndarjen dhe balancimin e pushteteve, duke shmangur çdo konflikt interesi që mund të dëmtojë integritetin institucional.
Komisioni gjithashtu trajtoi kufijtë e kompetencave të Gjykatës Kushtetuese në interpretimin e normave kushtetuese. Ndërsa krijimi i normave të reja është përgjegjësi e pushtetit legjislativ, interpretimi i dispozitave ekzistuese mbetet në kompetencën e Gjykatës Kushtetuese. Megjithatë, raporti vë në dukje se kufiri mes interpretimit dhe krijimit të normave të reja nuk është gjithmonë i qartë.
Raporti mbyllet me gatishmërinë e Komisionit për të mbështetur më tej autoritetet shqiptare në trajtimin e kësaj çështjeje delikate, duke nënvizuar nevojën për një qasje të balancuar dhe të bazuar në standardet ndërkombëtare.
Ky publikim i Komisionit të Venecias pritet të ndikojë në diskutimet e mëtejshme mbi transparencën, ndarjen e pushteteve dhe respektimin e shtetit të së drejtës në Shqipëri.
