Sot, më 27 mars, shënohet Dita Ndërkombëtare e Teatrit, një datë e caktuar nga Instituti Ndërkombëtar i Teatrit në vitin 1961, e cila ka për qëllim përhapjen e mesazhit të teatrit përmes skenave të botës. Kjo ditë është një mundësi për të mbështetur teatrot lokale, për të ndarë përvoja artistike dhe për të vlerësuar dramaturgët, duke inkurajuar gjithashtu krijimin e historive të reja përmes artit teatral. Kjo ditë është një reflektim për rëndësinë e teatrit dhe ndikimin e tij në shoqëri, duke i dhënë hapësirë krijuesve të rinj.
Në Shqipëri, shfaqja e parë teatrore e dokumentuar daton që në vitin 1874 me “Dasmën e Lunxhërisë,” një dramë e shkruar nga Koto Hoxhi. Kjo shfaqje u interpretua nga nxënësit e shkollës normale “Zografia” të fshatit Qestorat në Gjirokastër. Ky moment historik shënon fillimin e historisë teatrale të Shqipërisë, duke pasqyruar një periudhë të rëndësishme të Rilindjes Kombëtare, e cila ndikoi fuqishëm në zhvillimin e kulturës shqiptare.
Gjatë asaj periudhe, po krijoheshin edhe dramaturgji të tjera të rëndësishme. “Emira,” e shkruar nga Françesk Anton Santori, ishte drama e parë shqipe me një strukturë të plotë artistike dhe u botua në gazetën “Fjamuri i Arbrit” nga De Rada. Ky shkrim është një nga krijimet më të rëndësishme të dramaturgjisë shqiptare të shekullit XIX, duke shënuar një arritje të rëndësishme për kulturën kombëtare.
Përparimi i dramës shqipe u theksua edhe nga autorë të tjerë të mëdhenj si A. Z. Çajupi, i cili me komedinë “Katërmbëdhjetë vjeç dhëndërr” (1902) solli një vepër me shumë humor dhe mprehtësi shoqërore. Gjergj Fishta gjithashtu u dallua për melodramën “Shën Françesku i Asizit” (1909), ndërsa Fan Noli solli dramën “Israelitë e Filistinë” (1907), një vepër që theksonte dilemat e thella ekzistenciale.
Në vitet më të vonshme, dramaturgë të tjerë si Mihal Grameno dhe të tjerë, vazhduan të kontribuonin në pasurimin e teatrit shqiptar, me komedi dhe tragjedi që shprehën një gamë të gjerë emocionesh dhe ideash. Kjo periudhë ishte një fazë e rëndësishme në historinë e teatrit shqiptar, që e shpalli këtë art si një mjet të fuqishëm për të shprehur aspiratat dhe idetë kombëtare.
Teatri i parë profesionist në Shqipëri, Teatri Popullor, u hap më 17 maj 1945 në Tiranë. Ky teatër ka luajtur një rol kyç në zhvillimin e kulturës shqiptare dhe ka sjellë një repertor të pasur me premierat e dramaturgjisë kombëtare dhe ndërkombëtare. Pas viteve ’90, Teatri Popullor u njoh si Teatri Kombëtar, i cili vazhdoi të jetë një qendër e rëndësishme për artin dhe kulturën shqiptare.
Shfaqja e parë e Teatrit Popullor, komedia “Topazi” e Marcel Pagnol, me regjinë e Sokrat Mios, u shfaq për herë të parë, duke shënuar një etapë të re në historinë e teatrit shqiptar. Ky teatër, me një traditë të pasur dhe të konsoliduar, është një ndër simbolet e kulturës dhe artit në Shqipëri, duke kontribuar në zhvillimin e mëtejshëm të shfaqjeve teatrore dhe krijimeve artistike.
Dita Ndërkombëtare e Teatrit na kujton se teatri është një formë e fuqishme shprehjeje artistike dhe një mjet për të pasqyruar dhe ndikuar në shoqërinë që jetojmë.
