Mungesa e burimeve njerëzore nuk është më një sfidë që prek vetëm sektorin privat – ajo po bëhet gjithashtu një problem në administratën shtetërore, ku më parë ka pasur zakonisht më shumë kërkesa për punë sesa pozicione të lira.
Pas pandemisë, kjo tendencë ka ndryshuar ndjeshëm dhe ka ndikuar dukshëm në ecurinë e punës në institucione si Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve. Sipas raportit të Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) për vitin 2023, kjo drejtori ka vuajtur nga mungesa e personelit dhe, si rezultat, nuk arriti të përmbushte të gjitha planet e saj në kontroll dhe inspektim.
Në fund të vitit 2023, Drejtoria e Përgjithshme e Tatimeve kishte plot 338 pozicione të lira, nga një total prej 1,450, ose 23% të organikës së paplotësuar. Kjo mungesë kuadri ka ndikuar drejtpërdrejt në realizimin e detyrave dhe përmbushjen e objektivave. Për më tepër, gjatë vitit të kaluar, kjo drejtori ka përjetuar ristrukturim organizativ pas një vendimi qeveritar të majit 2023, çka mund të ketë ndikuar në stabilitetin e punës dhe efektivitetin e saj.
KLSH ka vënë gjithashtu në pah se kjo administratë tatimore ka mbledhur një stok të lartë të kontrolleve të papërfunduara, duke nisur që nga viti 2017. Për vitin 2023, raporti evidentoi 805 kontrolle që janë pezulluar, nuk janë nisur ose janë ende në proces, përfshirë kontrolle në fazën e projekt-raportit dhe ato që presin për observacion nga subjektet e inspektuara. Një situatë e tillë e vështirëson mjaft punën dhe synimet për transparencë e korrektësi në këtë institucion.
Në përfundim të vitit 2023, detyrimet tatimore të papaguara arritën shifrën e 155 miliardë lekëve, ku pjesa më e madhe prej 61% përbëhet nga detyrime të prapambetura, 34% nga gjobat dhe 5% nga interesat. Këto detyrime i përkasin 182,490 subjekteve tatimore, një numër i lartë që ngarkon sistemin dhe rrit sfidën për vjeljen e tyre. Një pjesë e konsiderueshme e këtyre detyrimeve të prapambetura janë të akumuluara për më shumë se 5 vite, duke përfaqësuar 55% të totalit.
Një tjetër pikë e vështirë për administratën tatimore mbetet fakti që rreth 74% e detyrimeve tatimore të papaguara i përkasin subjekteve pasive, të cilat nuk janë më aktive në treg. Kjo e bën më të vështirë mbledhjen e borxhit, ndërsa vetëm 26% e detyrimeve janë të lidhura me subjekte aktive. Për të lehtësuar situatën, KLSH ka sugjeruar që Drejtoria e Tatimeve të intensifikojë masat për të vjelë këto detyrime, duke shmangur përsëritjen e masave për të njëjtat subjekte.
E njëjta situatë me mungesa në staf shfaqet edhe në Drejtorinë e Përgjithshme të Doganave. KLSH ka raportuar se gjatë vitit 2023 ky institucion kishte 118 vende të lira nga një organikë prej 1,074 punonjësish, që përbën rreth 11% të organikës së paplotësuar. Kjo shifër përfaqëson një rritje në krahasim me vitin 2022 dhe shoqërohet edhe me 278 transferime të përkohshme, që përkeqësojnë edhe më tej performancën e përgjithshme të institucionit.
Mungesa e burimeve njerëzore po vështirëson përmbushjen e detyrave, dhe në afat të gjatë kjo mund të ndikojë edhe në rritjen e borxhit tatimor e doganor të papaguar. Në këto kushte, KLSH dhe institucionet përkatëse kanë rekomanduar që të intensifikohen përpjekjet për plotësimin e vendeve të lira, si dhe të shqyrtohet struktura e punës për të përmirësuar shërbimet për qytetarët dhe për të rritur efikasitetin në mbledhjen e detyrimeve financiare.
