Takimi i parë midis Shteteve të Bashkuara dhe Iranit për programin bërthamor të Teheranit, pas fillimit të mandatit të dytë të Presidentit Donald Trump, do të zhvillohet në Muskat, kryeqyteti i Omanit. Ky qytet bregdetar, që është i njohur për qetësinë e tij dhe mungesën e grataçielëve, do të bëhet sërish një qendër për diskutime me peshë të lartë në gjeopolitikën e Lindjes së Mesme. Takimi, i cili është zhvilluar në mënyrë të papritur, synon të adresojë shqetësimet lidhur me programin bërthamor të Iranit, i cili ka avancuar ndjeshëm në vitet e fundit.
Omani, një ndërmjetës kyç i diplomacisë në Lindjen e Mesme, ka luajtur një rol të rëndësishëm si lidhës midis Iranit dhe Perëndimit. Historia dhe pozita strategjike e Omanit, i cili ndodhet afër ngushticës së Hormuz, ku kalon një e pesta e naftës botërore, e bëjnë këtë shtet të rëndësishëm në marrëdhëniet ndërkombëtare. Më parë, Omani ka ndërmarrë negociata të fshehta me Iranin, si ato që çuan në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015 nën administratën e Barack Obama.
Një ndër sfidat kryesore për Omanin është natyra publike e këtyre bisedimeve, pasi ky shtet zakonisht preferon të ruajë diskrecionin në diplomaci. Ndryshe nga fqinjët e tij në Gjirin Persik, të cilët shpesh angazhohen në negociata të hapura, Omani ka qenë gjithmonë një “mjeshtër i diplomacisë së qetë”, siç e ka quajtur historianin Marc J. O’Reilly. Ky lloj diplomacie është testuar së fundmi, duke pasur parasysh përpjekjet e Omanit për të ruajtur lidhjet me rebelët Houthi në Jemen dhe mbështetje të vazhdueshme për Iranin.
Në këtë kontekst, Oman ka pasur gjithashtu një rol të rëndësishëm në negociatat e zhvilluara gjatë administratës së Trump, ku shumë herë ka shërbyer si urë lidhëse mes Iranit dhe SHBA-së. Megjithatë, bisedimet e reja kanë paraqitur një sfidë të ndryshme, pasi Shtetet e Bashkuara dhe Irani kanë pritur të zhvillojnë një dialog direkt, që është një ndryshim i rëndësishëm nga praktikat e mëparshme të komunikimit indirekt.
Shumë analiza sugjerojnë se negociatat mund të përballen me vështirësi të mëdha, duke pasur parasysh rritjen e stoku të uraniumit të pasuruar të Iranit, që është tashmë afër niveleve të mundshme për prodhimin e armëve bërthamore. Kjo përbën një çështje delikate, pasi Iranit i është dhënë mundësia për të pasuruar uranium deri në 60%, që është shumë afër nivelit të armëve bërthamore. Për këtë arsye, negociatat mund të përfshijnë kërkesa të mëdha nga ana e Iranit për të mbajtur një program të tillë.
Në anën tjetër, SHBA mund të ofrojë lehtësim të sanksioneve ekonomike, një lëvizje që mund të ndihmojë në përmirësimin e kushteve ekonomike të Iranit. Megjithatë, është ende e pasigurt nëse Irani do të bëjë lëshime të mëdha, pasi është i vendosur të ruajë programin e tij bërthamor. Kjo do të bëjë që këto bisedime të jenë veçanërisht të vështira, duke marrë parasysh se çfarë ka ndodhur pas tërheqjes së Trumpit nga marrëveshja bërthamore në vitin 2018.
Për më tepër, këto negociata janë të ndërlikuara edhe nga propozimet të tilla si ajo e Kryeministrit Izraelit, Benjamin Netanyahu, që sugjeron një “zgjidhje libiane”, që përfshin shkatërrimin e objekteve bërthamore të Iranit. Ky propozim ka ngjallur reagime të forta nga liderët iranianë, të cilët shprehen të shqetësuar për mundësinë e humbjes së sovranitetit dhe pasojat e mundshme të besimit të humbur në SHBA.
Në fund, ka shpresa për një marrëveshje, duke marrë parasysh një qëndrim më të butë nga ana e Iranit, siç u shpreh një prej diplomatëve të lartë iranianë, Majid Takht-e Ravanch. Ai theksoi se mundësia e një marrëveshjeje mbetet nëse SHBA-të heqin dorë nga kërcënimet dhe kërkesat që janë të paarritshme.
