Në vitin 2002, Shqipëria dhe Turqia ishin ndër vendet që udhëhoqën Europën për sa i përket numrit të popullsisë së re. Pas dy dekadash, situata ka ndryshuar drastikisht, dhe raportet e fundit të Eurostat tregojnë një transformim të thellë të profilit demografik të vendit.
Sipas të dhënave të Eurostat, raporti i varësisë së të moshuarve, që mat sa të varur janë individët mbi 65 vjeç nga popullsia aktive në moshë pune, është rritur në Shqipëri në mënyrë alarmante. Në vitin 2002, Shqipëria kishte një raport varësie të të moshuarve prej 12.3%, ndërsa sipas Censit 2023, ky tregues ka arritur në 30.4%. Ky ndryshim thelbësor tregon një ulje të ndjeshme të popullsisë në moshë pune, ku tani për çdo të moshuar mbi 65 vjeç ka vetëm 3.2 persona aktivë në tregun e punës, krahasuar me 8.1 persona në vitin 2002.
Shqipëria ka përjetuar një fenomen të zbrazjes nga të rinjtë, që ka përshpejtuar rritjen e varësisë nga të moshuarit. Ndërkohë, raporti i varësisë në Bashkimin Europian, edhe pse ka pasur një rritje të ngadaltë, ka mbetur dukshëm më i ulët. P.sh., në vitin 2022 ky raport ishte 23.8%, ndërsa në Shqipëri ka shënuar një rritje të dukshme me 18 pikë përqindjeje në 22 vitet e fundit, duke arritur në 30.4% në 2023.
Përveç kësaj, në disa prej bashkive të Shqipërisë, si Himara, Pusteci dhe Dropulli, varësia nga të moshuarit është shumë e lartë, duke përbërë mbi 60% të popullsisë. Ky fenomen kërkon një vëmendje të shtuar për shërbimet sociale dhe të kujdesit ndaj të moshuarve, pasi pasiguria e sigurimeve shëndetësore dhe pensioneve mund të krijojë probleme të mëdha për sistemin social të vendit.
Në nivel kombëtar, Shqipëria po përballet me një rritje të shpejtë të popullsisë së moshuar, me një rritje prej 49% të individëve mbi 65 vjeç që jetojnë në vend krahasuar me 12 vitet e mëparshme. Po ashtu, grupi i individëve mbi 90 vjeç ka pësuar një rritje të madhe, dhe kjo do të ketë ndikime të shumta në ekonominë dhe shërbimet publike.
Ndërsa në vendet e Bashkimit Europian, disa shtete si Italia dhe Bullgaria kanë përjetuar një rritje të ngjashme të varësisë nga të moshuarit, Shqipëria ka pasur një rritje shumë më të shpejtë. Ky ndryshim i madh i raporteve të varësisë ka shoqëruar me sfida të shumta, duke përfshirë ngadalësimin e rritjes ekonomike dhe presionin mbi sistemet e pensioneve dhe shëndetësore.
Në përgjigje të këtij fenomeni, shumë shtete kanë nisur të rrisin moshën e pensionit dhe të promovojnë punësimin e individëve të moshuar. Shqipëria do të duhet të marrë masa të ngjashme për të parandaluar sfidat që mund të vijnë me një shoqëri gjithnjë e më të plakur.
Në fund, megjithëse Shqipëria ka humbur avantazhin e popullsisë së re, ajo duhet të gjejë mënyra për të adresuar pasojat e ndryshimeve demografike, si dhe për të mbështetur një ekosistem që të përballojë një popullsi gjithnjë e më të vjetër dhe një forcë punë që po zvogëlohet.
