Në prag të zgjedhjeve të 11 majit, një nga çështjet më të diskutueshme ka qenë mënyra e ndarjes së mandateve dhe se si do të ndikojë procesi i zgjedhjeve për herë të parë në Shqipëri, ku do të aplikohet një sistem i ri zgjedhor.
Ky sistem parashikon përdorimin e një liste të kombinuar, duke përfshirë listat e mbyllura dhe ato të hapura, një ndryshim që ka ngjallur shumë pikëpyetje tek qytetarët dhe partitë politike.
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka nxjerrë një formula për ndarjen e mandateve në 12 qarqet e vendit, që do të garantohet për herë të parë këtë vit. Sipas kësaj skeme, 46 deputetët e parë të çdo subjekti garues do të vijnë nga lista e mbyllur, ku renditja është vendosur nga kryetari i partisë. Pjesa tjetër e deputetëve do të ndahen nga lista e hapur, ku renditja do të përcaktohet nga votuesit.
Për zgjedhjet parlamentare të 11 majit, partitë politike duhet të paraqesin gjithsej 186 kandidatë, pasi, ndonëse gara është për 140 ulëse në Kuvend, ndarja e listës në dy pjesë detyron subjektet që të paraqesin më shumë emra. Sipas parashikimeve të KQZ-së, 46 kandidatë do të jenë të mbyllur dhe 140 të tjerë do të jenë në listë të hapur.
Në këtë skemë, partitë që arrijnë të fitojnë më shumë mandate se ato të paracaktuara në listën e mbyllur do të kenë mundësi të dërgojnë deputetë të tjerë nga lista e hapur. Ky ndryshim sjell një mundësi të re për qytetarët që të ndikojnë më shumë në përzgjedhjen e përfaqësuesve të tyre në Kuvend.
Në një përllogaritje më të detajuar, Komisioni ka llogaritur se si ndahen mandatet për secilin qark, duke siguruar një pasqyrë të detajuar për të gjithë qytetarët. Pjesa më e madhe e mandateve në qarqe të vogla, si Gjirokastra, do të vijnë nga lista e mbyllur. Për shembull, në Berat, për çdo subjekt fitues, dy deputetët e parë do të zgjidhen nga lista e mbyllur dhe pesë nga lista e hapur, ndërsa në Durrës, pesë deputetët e parë do të zgjidhen nga lista e mbyllur dhe nëntë nga lista e hapur.
Rreth ndarjes së mandateve, një nga ndryshimet më të rëndësishme është se për çdo parti fituese, renditja e deputetëve nga lista e mbyllur do të ndjekë paracaktimin e kryetarit të partisë, ndërkohë që partitë që fitojnë më shumë se sa kanë në listën e mbyllur, do të kenë mundësinë të fusin deputetë nga lista e hapur. Kjo do të thotë se renditja e deputetëve në këtë listë do të ndikohet direkt nga votat e qytetarëve, duke e bërë sistemin më të drejtë dhe më të demokratik për ta.
Renditja në listat e hapura
Gjithashtu, renditja në listat e hapura do të bëhet pa asnjë prag minimal, duke i dhënë mundësinë çdo kandidati të përfaqësojë interesat e qytetarëve nëse arrin të marrë më shumë vota. Si pjesë e këtij procesi, do të respektohet gjithashtu një kërkesë e rëndësishme e ligjit që të paktën një në tre kandidatë të jetë femër, edhe nëse ato nuk janë votuar si duhet.
Ky sistem i ri mund të sjellë sfida për partitë më të vogla, pasi ato mund të kenë më pak mundësi për të pasur deputetë nga lista e hapur, duke rritur kështu varësinë nga lista e mbyllur. Për herë të parë, ky ndërlikim i skemës zgjedhore do të kërkojë një vëmendje të veçantë për të siguruar që çdo votë e qytetarit të ketë ndikim të drejtpërdrejtë në përzgjedhjen e përfaqësuesve të tij në Kuvend.
Në fund, ky sistem ka si qëllim të krijojë një balancë më të mirë mes votës e qytetarit dhe forcës së udhëheqësve të partive, duke mundësuar një përfaqësim më të drejtë dhe më demokratik të qytetarëve në procesin zgjedhor.
