Në një zbulim të jashtëzakonshëm arkeologjik, shkencëtarët kanë gjetur mbetjet e një kopshti të lashtë në Kishën e Varrit të Shenjtë në Jeruzalem, një vend që besohet të jetë i lidhur me varrimin e Jezu Krishtit. Ky projekt kërkimor, i udhëhequr nga një ekip studiuesish italianë nga Universiteti Sapienza i Romës, ka nxjerrë në pah prova të pemëve të ullirit dhe hardhive që datojnë rreth 2000 vjet më parë.
Ky zbulim mund të ofrojë një zgjidhje për debatet e vazhdueshme në lidhje me vendndodhjen e saktë të kryqëzimit dhe varrimit të Jezusit. Gjetjet e bëra nga ekipet kërkimore duken të mbështesin traditën e krishterë që identifikon këtë vend si një nga më të shenjtat në histori. Analiza arkeobotanike ka zbuluar mbetje bimore që mund të lidhen me periudhën e ngjarjeve të rëndësishme biblike, siç është kryqëzimi i Jezusit, që besohet të ketë ndodhur në pranverën e vitit 33 pas Krishtit.
Një nga aspektet më interesante të këtij zbulimi është se gërmimet, të cilat filluan pas rinovimeve të kishës në vitin 2022, zbuluan prova të pemëve të ullirit dhe hardhive nga periudha e lashtë. Këto gjetje janë të rëndësishme pasi ato ofrojnë një lidhje të drejtpërdrejtë me përshkrimin biblik të vendit të kryqëzimit dhe varrimit të Jezusit në Ungjillin e Gjonit, ku thuhet: “Në vendin ku u kryqëzua ishte një kopsht dhe në kopsht një varr i ri.” Ky pasazh mund të ketë qenë i njohur për autorët e Ungjillit, duke ofruar një pasqyrë të sakte të topografisë së Jeruzalemit të atyre kohëve.
Francesca Romana Stasolla, arkeologe kryesore e projektit, komentoi mbi rëndësinë e këtyre gjetjeve, duke theksuar se ato ofrojnë një mbështetje të fortë për informacionin që përmendet në Ungjillin e Gjonit, duke vënë në dukje se ky tekst ka pasur njohuri të thella mbi topografinë e Jeruzalemit të shekullit të parë. Ajo theksoi gjithashtu se mbetjet e pemëve të ullirit dhe rrushit janë një dëshmi e pranisë së fushave të kultivuara që përshkruhen në Ungjill.
Zbulimi gjithashtu ka ofruar prova të tjera, si qeramika dhe llamba vaji, që datojnë nga periudha e hekurit, duke sugjeruar se kjo zonë ka pasur një histori të gjatë përdorimi, duke kaluar nga një gurore në fusha të kultivuara dhe, më pas, në një vend varrimi. Ky ndryshim i përdorimit të tokës mund të ketë luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimin e historisë fetare dhe kulturore të Jeruzalemit.
Projekti kërkoi miratimin nga tri komunitete fetare që menaxhojnë Kishën e Varrit të Shenjtë – Patriarkana Ortodokse, Kujdestaria e Tokës së Shenjtë dhe Patriarkana Armene – si dhe një licencë nga Autoriteti i Antikiteteve të Izraelit. Puna e gërmimit është ndërprerë përkohësisht për shkak të fluksit të pelegrinëve gjatë festimeve të Pashkëve, por shkencëtarët shpresojnë të vazhdojnë kërkimet pas këtyre aktiviteteve.
Kisha e Varrit të Shenjtë, e cila daton që nga shekulli i IV pas Krishtit, është një nga pikat më të vizituara nga pelegrinët dhe turistët në Jeruzalem, duke tërhequr qindra mijëra vizitorë çdo vit. Ky zbulim i ri mund të ndihmojë në rritjen e interesit për historinë dhe trashëgiminë e këtij vendi të shenjtë.
