Në fund të shtatorit të vitit 2024, uragani Helene goditi brigjet e Floridës me fuqi shkatërruese, duke lënë pas dëme të mëdha. Ndërkohë, ndërsa stuhia bëri shkatërrime në tokë, një fenomen shumë më të pazakontë po zhvillohej në lartësitë e mesosferës, 55 milje mbi sipërfaqen e Tokës. Ky ishte një zbulim i jashtëzakonshëm, i kapur nga Stacioni Ndërkombëtar i Hapësirës i NASA-s (ISS), që hapi një dritare të re në kuptimin e dinamikës atmosferike.
Fenomeni u zbuluar në një rajon të mesosferës, një shtresë atmosferike që ndodhet midis 31 dhe 55 milje mbi Tokë. Ky shtresë shpesh ka mbetur jashtë vëmendjes, pasi duket e heshtur dhe e qetë nga sipërfaqja. Megjithatë, gjatë kalimit të uraganit Helene, ISS regjistroi valë atmosferike të fuqishme që lëviznin në këtë zonë, një zbuluese që i ndryshoi të kuptuarit e mëparshëm për këto lartësi.
Valët atmosferike të zbuluara nga instrumentet e avancuara të ISS-së nuk ishin të dukshme për sytë e njeriut nga Toka, por ishin të mjaftueshme për të tronditur ajrin në këto lartësi të paeksploruara deri më tani. Ky zbulim shënon një moment të rëndësishëm shkencor, pasi tregon se energjia e uraganit arrin shumë më tej se sa ishte menduar, duke ndikuar edhe në shtresat më të larta të atmosferës, të cilat mendohej se ishin të paprekura.
Eksperimenti i Valëve Atmosferike të NASA-s (AWE), i instaluar në ISS, ka qenë projektuar për të vëzhguar dritën e emetuar natyrshëm nga gazrat në mezosferë. Gjatë kalimit të uraganit Helene, instrumentet e AWE kapën këto valë të shqetësimit që përhapeshin drejt perëndimit, duke sugjeruar se stuhia kishte një ndikim të thellë në gjithë atmosferën, duke kaluar shumë përtej troposferës dhe stratosferës.
Në zemër të këtij zbulimi është Advanced Mesospheric Temperature Mapper (AMTM), një grup teleskopësh që funksionojnë në infra të kuqe dhe janë të instaluar në ISS. AMTM ka qenë i aftë të zbulojë sinjale të dobëta, duke ndihmuar shkencëtarët të kuptojnë lëvizjen dhe formën e valëve atmosferike në lartësitë ekstreme. Kur Helene goditi, AMTM mundi të verifikonte praninë e këtyre valëve, duke treguar se stuhia kishte shkaktuar ndryshime të mëdha në rrjedhën atmosferike.
Ndryshimet që ndodhin në mesosferë, edhe pse larg jetës së përditshme, mund të kenë pasoja të drejtpërdrejta për teknologjinë hapësinore. Variacionet e ajrit në këtë shtresë mund të ndikojnë në orbitat satelitore, duke i ngadalësuar ose zhvendosur ato me kalimin e kohës. Këto ndryshime janë të rëndësishme për operatorët e satelitëve, pasi mund të shkaktojnë probleme teknike, si ngadalësim të satelitëve ose humbje të sinjaleve.
Një nga misionet e AWE është të monitorojë këto variacione atmosferike dhe të parashikojë ndërrimet që mund të ndodhin në orbitën satelitore, duke ndihmuar kështu në mbrojtjen e satelitëve nga dëmtimi ose ndalimi i funksionimit. Kjo mund të jetë e rëndësishme për zhvillimin e masave mbrojtëse të satelitëve përpara se të ndodhin dëme të mundshme.
Pavarësisht se mesosfera ka qenë një nga shtresat më pak të kuptuara të atmosferës, instrumente të tilla si AWE dhe AMTM kanë mundësuar studime më të thella dhe më të shpejta, duke i dhënë shkencëtarëve mundësinë të zbulojnë si ndikojnë stuhitë sipërfaqësore në klimën hapësinore. Ky zbulim e sfidon besimin se ndikimi i uraganeve është i kufizuar vetëm në atmosferën më të ulët. Sipas këtij studimi, energjia që krijohet nga këto stuhi mund të përhapet dhe të ndikojë deri në skajin e hapësirës.
