Ish-presidenti amerikan Donald Trump ka firmosur një memorandum presidencial, duke rikthyer politikën e “presionit maksimal” ndaj Iranit.
Ky vendim synon të reduktojë eksportet e naftës iraniane në zero, me qëllim parandalimin e Teheranit nga sigurimi i një arme bërthamore. Memorandumi u nënshkrua përpara takimit të Trump-it me kryeministrin izraelit, Benjamin Netanyahu, dhe përfaqëson një kthim të politikave të ashpra të administratës së tij ndaj Republikës Islamike.
Gjatë ceremonisë së nënshkrimit, Trump e cilësoi këtë masë si “shumë të ashpër”, por theksoi se mbetet i hapur për një marrëveshje me Iranin. “Me mua, është shumë e thjeshtë: Irani nuk mund të ketë një armë bërthamore,” u shpreh ai. Kur u pyet për afërsinë e Teheranit me sigurimin e një arme bërthamore, ai deklaroi se “janë shumë afër.”
Trump akuzoi ish-presidentin Joe Biden për moszbatimin e rreptë të sanksioneve, duke lejuar Iranin të vijojë shitjen e naftës dhe të financojë programin e tij bërthamor, si dhe milicitë e armatosura në Lindjen e Mesme. Të dhënat e Administratës së Informacionit të Energjisë tregojnë se eksportet iraniane të naftës arritën në 53 miliardë dollarë në vitin 2023, ndërsa prodhimi gjatë vitit 2024 ishte në nivelin më të lartë që nga viti 2018, sipas OPEC-ut.
Memorandumi urdhëron Departamentin e Thesarit dhe të Shtetit që të zbatojnë një strategji të re për ndalimin e eksporteve iraniane të naftës. Kjo përfshin vendosjen e sanksioneve të reja dhe forcimin e mekanizmave të kontrollit për të goditur kompanitë apo vendet që ndihmojnë Iranin të anashkalojë kufizimet.
Megjithatë, Kina mbetet një sfidë e madhe për strategjinë amerikane. Pekini vazhdon të blejë naftë iraniane dhe ka ndërtuar një sistem tregtar të pavarur nga dollari, duke përdorur juanin dhe rrjete ndërmjetësuesish për të shmangur sanksionet amerikane. Ekspertët sugjerojnë se administrata Trump mund të përdorë ligjin SHIP të vitit 2024 për të goditur portet dhe rafineritë që përpunojnë naftën iraniane në kundërshtim me sanksionet.
Në arenën ndërkombëtare, Trump ka urdhëruar përfaqësuesin e tij në OKB të bashkëpunojë me aleatët për të rikthyer sanksionet globale ndaj Iranit, bazuar në marrëveshjen bërthamore të vitit 2015. SHBA u tërhoq nga kjo marrëveshje në vitin 2018, gjatë presidencës së tij të parë, duke e shtyrë Teheranin të shkelë gradualisht kufizimet e vendosura mbi programin e tij bërthamor.
Në dhjetor, Britania, Franca dhe Gjermania paralajmëruan Këshillin e Sigurimit të OKB-së se mund të rikthejnë të gjitha sanksionet ndërkombëtare ndaj Iranit nëse ai vazhdon përpjekjet për zhvillimin e një arme bërthamore. Megjithatë, ambasadori iranian në OKB i cilësoi këto masa si “të paligjshme dhe kundërproduktive.” Në këtë klimë të tensionuar, mbetet për t’u parë sesi do të evoluojnë përplasjet mes Uashingtonit dhe Teheranit në muajt në vijim.
