Në një deklaratë të fundit që ka ngjallur reagime ndërkombëtare, presidenti i zgjedhur i SHBA-së, Donald Trump, nuk ka përjashtuar mundësinë e përdorimit të forcës ushtarake për të marrë kontrollin e Grenlandës dhe Kanalit të Panamasë.
Këto deklarata, të bëra në Palm Beach, Floridë, vijnë vetëm dy javë para se Trump të marrë zyrtarisht detyrën si president më 20 janar.
Duke folur për gazetarët, Trump i përshkroi këto territore si “thelbësore për sigurinë kombëtare të SHBA-së”. “Nuk mund të përjashtoj asgjë,” deklaroi ai, kur u pyet nëse do të përdorte ushtrinë për të siguruar këto territore. Ai e quajti Kanalin e Panamasë “jetësor për vendin tonë” dhe shtoi se Grenlanda është po aq e rëndësishme për qëllime sigurie kombëtare.
Grenlanda, një territor autonom i Danimarkës, është shtëpi e një baze të madhe ushtarake amerikane dhe një pikë strategjike në Arktik. Megjithatë, Trump hodhi dyshime mbi legjitimitetin e pretendimit të Danimarkës për Grenlandën, duke e cilësuar si një çështje që duhet rishikuar.
Kanalit të Panamasë, nga ana tjetër, i është kthyer sovraniteti Panamasë mbi 25 vite më parë. Kontrolli amerikan mbi kanalin përfundoi në vitin 1999, por Trump tha se kthimi i këtij territori nën kontrollin e SHBA-së është një prioritet strategjik.
Reagimet nga Danimarka dhe Panama kanë qenë të qarta. Kryeministrja daneze Mette Frederiksen e cilësoi SHBA-në si “aleatin më të rëndësishëm dhe më të afërt” të Danimarkës, por theksoi se çdo interesim amerikan për Grenlandën duhet të jetë “respektues ndaj popullit grenlandez” dhe në përputhje me bashkëpunimin e ngushtë në kuadër të NATO-s.
Ndërkohë, ministri i Jashtëm panamez, Javier Martínez-Acha, ka përjashtuar çdo mundësi për rinegociimin e sovranitetit mbi kanalin. “Sovraniteti i kanalit është i panegociueshëm dhe përfaqëson një fitore historike për Panamanë,” tha ai.
Deklaratat e Trump për Grenlandën kanë tërhequr vëmendjen edhe për faktin se djali i tij, Donald Trump Jr., është aktualisht në një vizitë private në kryeqytetin grenlandez, Nuuk. Edhe pse vizita është cilësuar si jozyrtare nga autoritetet lokale, ajo ka shtuar spekulimet mbi planet e administratës së re për Arktikun.
Trump, nga ana tjetër, nuk është ndalur vetëm te këto dy territore. Ai ka bërë thirrje për rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes në NATO, duke propozuar që çdo vend anëtar të shpenzojë të paktën 5% të PBB-së për mbrojtjen, një kërkesë që tejkalon ndjeshëm objektivin aktual prej 2%.
Në një tjetër koment që ka nxitur debat, Trump ka propozuar të ndryshohet emri i Gjirit të Meksikës në “Gjiri i Amerikës”, duke argumentuar se kjo ka një “tingull më të bukur”.
Deklaratat e Trump shënojnë një kthesë nga politikat tradicionale të SHBA-së, të cilat kanë vënë theksin te vetëvendosja dhe bashkëpunimi ndërkombëtar, në vend të ekspansionizmit territorial. Përkundër kritikave, Trump ka premtuar një “epokë të artë për Amerikën”, duke theksuar se planet e tij janë pjesë e një vizioni më të gjerë për forcimin e rolit global të vendit.
Analistët ndërkombëtarë po ndjekin nga afër zhvillimet, ndërsa komuniteti global pret të shohë nëse këto deklarata do të përkthehen në politika konkrete pas inaugurimit të administratës së re.
