Taksat e ndërtesave për bizneset në rrethe pritet të rriten ndjeshëm, duke rënduar edhe më shumë klimën e vështirë të biznesit në Shqipëri dhe duke reflektuar një tendencë të qartë shtetërore për t’i vënë barrë financiare dhe për të shfrytëzuar bizneset private.
Ndryshimet e reja të çmimeve fiskale, të propozuara nga Ministria e Financave, parashikojnë rritje të madhe të detyrimeve vjetore për shumë qytete, duke goditur posaçërisht Durrësin, ku taksa mund të trefishohet.
Një prej elementëve kryesorë në këtë rritje është ndryshimi i çmimeve referencë për metrat katrorë të ndërtesave që përdoren për aktivitet ekonomik, veçanërisht për dyqanet. Sipas formulës së re, vlera e ndërtesës për bizneset në rrethe llogaritet 1.5 herë më shumë se çmimi i apartamenteve për metër katror. Kjo nënkupton një barrë më të rënduar fiskale për pronarët e bizneseve, që nuk kanë të bëjnë vetëm me tregun e banimit, por që duhet të përballen me një sistem taksimi abuziv.
Për shembull, në Durrës, sipas projektligjit të ri, çmimet fiskale për zonën e Portit do të rriten deri në 196%. Kjo do të thotë që një biznes me dyqan prej 60 metrash katrorë në këtë zonë do të paguajë taksa deri në trefish të vlerës aktuale, duke u detyruar të paguajë deri në 36,000 lekë në vit, nga 12,150 lekë sa ishte më parë. Kjo është rritja më drastike mes zonave të reja kadastrale në të gjithë rrethet.
Përveç Durrësit, edhe qytete të tjera po përballen me rritje të ndjeshme taksash. Në Korçë, bizneset me dyqan 60 metra katrorë do të paguajnë detyrime vjetore që luhaten nga 8,200 deri në 12,600 lekë, në varësi të zonës, që përbën një rritje deri në 44.3%. Korça është ndarë në 4 zona kadastrale, një ndryshim i cili i ka rritur detyrimet fiskale në mënyrë të ndjeshme për bizneset.
Në Lezhë, pritet një rritje taksash për bizneset deri në 25%. Një biznes me dyqan 60 m2 paguan aktualisht rreth 10,080 lekë në vit, por kjo shumë pritet të rritet në 12,600 lekë, duke bërë të qartë se shteti po ushtrohet ndaj bizneseve në mënyrë gjithnjë e më agresive për të mbledhur më shumë të ardhura.
Edhe qyteti i Kavajës është në listën e qyteteve që do të përjetojnë rritje të ndjeshme taksash. Në këtë qytet, qyteti do të ndahet në 6 zona kadastrale dhe detyrimi për bizneset mund të rritet deri në 47%. Një biznes që paguante më parë 9,180 lekë në vit, do të detyrohet të paguajë deri në 13,500 lekë.
Në kryeqytet, rritja e taksave për bizneset ka qenë e ndjeshme që në vitin 2023, kur çmimet e referencës në 32 zona kadastrale u rritën deri në 76%. Për shembull, një dyqan 100 metra katrorë në zonën kadastrale 1/1 paguante taksë prej 39,080 lekësh në vit, por kjo shumë u rrit në 41,120 lekë, një rritje prej 5% vetëm nga një vit në tjetrin. Kjo tregon një model të qëndrueshëm taksimi që penalizon biznesin privat në mënyrë graduale, por të vazhdueshme.
Në Fier çmimi rritet nga 4100 lekë deri në 8900 nga sa ishte më parë duke shkuar në 57’200 lekë dhe 62’000 lekë për zonat brenda në qytet. Kjo rritje pritet të dëmtojë edhe më shumë biznesin e vogël.
Qeveria ka zgjeruar gjithashtu fushën e taksimit duke përfshirë në bazën e taksës edhe garazhet dhe bodrumet e mbyllura. Taksa për këto hapësira llogaritet në përqindje të ndryshme të çmimeve fiskale, duke krijuar kështu një ngarkesë të re financiare për pronarët e bizneseve dhe subjekteve të tjera ekonomike që përdorin këto hapësira.
Vendimi për metodologjinë e llogaritjes së taksës së ndërtesës përcakton se taksa për ndërtesat që përdoren për aktivitet ekonomik është 0.2% e vlerës së ndërtesës. Në mënyrë të veçantë, për sipërfaqet që nuk përdoren për banim, si dyqanet dhe objektet tregtare, çmimi llogaritet 1.5 herë më i lartë sesa ai i apartamenteve. Ky fakt pasqyron një politikë fiskale që godet drejtpërdrejt sektorin privat duke rritur kostot e operimit.
Për më tepër, çmimet e referencës për sipërfaqet që përdoren për veprimtari industriale, magazinim apo bujqësi janë po ashtu të larta, duke vështirësuar edhe më tej jetesën e bizneseve të vogla dhe të mesme që operojnë jashtë zonave urbane kryesore.
Të gjitha këto ndryshime, të prezantuara si përmirësime dhe përshtatje fiskale, në fakt përkthehen në një tendencë abuzive të shtetit për të shfrytëzuar burimet financiare të bizneseve, duke rënduar klimën e biznesit dhe duke ngushtuar hapësirat për zhvillim ekonomik.
Bizneset shqiptare, tashmë të dëmtuara nga burokracia dhe një ambient i pasigurt, po përballen me një tjetër sfidë financiare që duket se synon t’i dënojë për aktivitetin e tyre, në vend që të krijojë lehtësira dhe stimuj për zhvillim.
Kjo politikë fiskale dëshmon qartë një keqmenaxhim dhe mungesë vizioni në qeverisje, ku pagesa e taksave nuk përdoret si një instrument zhvillimi, por si një mënyrë për të nxjerrë para nga biznesi në dëm të ekonomisë së përgjithshme.
Ndërkohë, bizneset kanë nevojë urgjente për lehtësira dhe mbështetje, jo për taksa shtesë që i detyrojnë të paguajnë më shumë vetëm për të qëndruar në treg, duke rrezikuar kështu mbylljen dhe humbjen e vendeve të punës.
Në këtë situatë, shteti duhet të rishikojë urgjentisht politikën fiskale, duke vendosur masa që të mbrojnë dhe stimulojnë biznesin e vogël dhe të mesëm, dhe të heqin dorë nga praktikat abuzive që vetëm e rëndojnë klimën e biznesit në Shqipëri.
