Rrjedhja e trurit ka qenë një plagë e vazhdueshme për Shqipërinë, ndërsa Greqia dhe Italia vazhdojnë të jenë destinacionet kryesore të emigrantëve shqiptarë.
Sipas një raporti të fundit nga Eurostat, një pjesë e madhe e këtyre emigrantëve janë të mbikualifikuar, duke punuar në vende pune nën nivelin e tyre arsimor dhe profesional.
Greqia kryeson listën si vendi me normën më të lartë të emigrantëve të mbikualifikuar në Europë, me 70% të tyre që punojnë në pozicione të cilat nuk përputhen me kualifikimet e tyre. Kjo përqindje është dukshëm më e lartë se mesatarja e Bashkimit Europian, e cila është rreth 40%. Për më tepër, hendeku mes mbikualifikimit të emigrantëve dhe qytetarëve vendas në Greqi është shumë i theksuar: më pak se 30% e grekëve shihen si të mbikualifikuar. Sipas të dhënave, shqiptarët përbëjnë grupin më të madh të emigrantëve në këtë vend.
E njëjta situatë vërehet në Itali, ku 64% e emigrantëve rezultojnë të mbikualifikuar, ndërsa përqindja për qytetarët italianë është vetëm 20%. Shqiptarët, si komuniteti i dytë më i madh i emigrantëve në Itali pas rumunëve, ballafaqohen me sfida të ngjashme për shfrytëzimin e plotë të aftësive dhe kualifikimeve të tyre në tregun e punës.
Sipas Eurostat, në vitin 2023 Greqia dhe Italia kishin normat më të larta të mbikualifikimit për emigrantët jashtë BE-së, përkatësisht 69.6% dhe 64.1%. Në kontrast, Luksemburgu kishte normën më të ulët me vetëm 5.6%. Italia shënoi gjithashtu hendekun më të madh mes shtetasve të saj dhe emigrantëve jashtë BE-së në nivel mbikualifikimi, me diferenca të dukshme krahasuar me mesataren europiane.
Ekspertët e Eurostat nënvizojnë se arsimi i lartë lidhet zakonisht me mundësi më të mira punësimi, por kjo lidhje nuk aplikohet njësoj për emigrantët. Në periudhën 2014-2023, personat me arsim të lartë që ishin shtetas të huaj ose të lindur jashtë vendit kishin më shumë gjasa të mos e shfrytëzonin plotësisht potencialin e tyre në tregun e punës. Megjithatë, raporti thekson se dallimet mes shtetasve vendas dhe emigrantëve janë ngushtuar në dekadën e fundit.
Për shqiptarët, emigrimi drejt vendeve të BE-së ka qenë një realitet i vazhdueshëm. Mes viteve 2008 dhe 2023, shtetet e BE-së kanë dhënë rreth 920 mijë leje qëndrimi për shtetasit shqiptarë, me Italinë dhe Greqinë që kryesojnë listën. Italia ka akorduar rreth 445 mijë leje, ndërsa Greqia rreth 284 mijë, duke përbërë së bashku rreth 80% të totalit.
Mbikualifikimi i emigrantëve shqiptarë në Greqi dhe Itali reflekton një fenomen kompleks të integrimit të tyre në tregun e punës. Ndërsa arsimi i lartë është një aset i vlefshëm, sfidat e sistemit të punës në këto vende e bëjnë të vështirë për emigrantët të gjejnë pozicione që përputhen me aftësitë dhe kualifikimet e tyre.
Ky fenomen nuk është vetëm një humbje për emigrantët, por edhe për vendet pritëse, të cilat nuk po arrijnë të përfitojnë plotësisht nga potenciali i fuqisë punëtore të tyre. Në një kohë kur pjesëmarrja aktive në tregun e punës kërkon aftësi dhe kualifikime të larta, një rishikim i politikave për integrimin e emigrantëve mund të sjellë përfitime të ndërsjella.
Përfundime
Të dhënat e Eurostat theksojnë domosdoshmërinë e krijimit të mekanizmave të qëndrueshëm për të shfrytëzuar më mirë kapitalin njerëzor të emigrantëve. Për shqiptarët në veçanti, sfida e mbikualifikimit mbetet një pengesë e madhe për përmirësimin e standardeve të jetesës dhe arritjen e zhvillimit profesional në vendet ku ata jetojnë dhe punojnë.
