Shpresa për një shkëmbim të burgosurish mes Ukrainës dhe Rusisë në prag të Vitit të Ri është e gjallë, por gjithashtu e brishtë.
Petro Yatsenko, nga Shtabi i Ukrainës për Trajtimin e të Burgosurve të Luftës, i tha BBC-së se marrëveshjet janë bërë më të vështira muajt e fundit, pasi forcat ruse kanë bërë përparime të rëndësishme në vijën e frontit. Megjithatë, ai theksoi se shkëmbimi mund të ndodhë “çdo ditë,” por rreziku i anulimit në minutën e fundit mbetet i madh.
Në vitin 2024, janë kryer vetëm 10 shkëmbime, numri më i ulët që nga fillimi i pushtimit të plotë. Edhe pse numri i saktë i të burgosurve ukrainas në duart e Rusisë nuk publikohet, besohet se tejkalon 8,000 persona. Me përparimet ruse këtë vit, frika për rritjen e kapjeve ukrainase është shtuar.
Historia e marinarit ukrainas Andriy Turas, i kthyer në shtëpi gjatë një shkëmbimi të fundit në shtator 2024, është një shembull prekës i realitetit të ashpër të këtyre burgimeve. Në një apartament në qytetin Lviv, Andriy dhe gruaja e tij, Lena, rrëfejnë historinë e tyre të dhimbshme. Të dy u kapën ndërsa mbronin Mariupolin në vitin 2022.
“Na mbanin leksione për të na bindur se Ukraina nuk ka ekzistuar kurrë,” tregon Lena, një mjeke në frontin e luftës, për trajtimin që morën nga kapësit rusë. Lena u lirua pas dy javësh, por traumën psikologjike e bart ende me vete. “Dëgjonim vazhdimisht britma; e dinim se burrat e njësisë tonë po torturoheshin,” shton ajo.
Andriy, i cili qëndroi në burgim për dy vjet e gjysmë, përshkruan torturat që përjetoi: “Na rrihnin me grushte, shkopinj, çekiçë… Na zhveshnin në të ftohtë dhe na detyronin të zvarriteshim mbi asfalt. Ishte një tmerr.” Ushqimi ishte po aq i keq sa trajtimi fizik: “Lakër e prishur dhe koka peshqish të kalbur,” kujton ai.
Pas kthimit në shtator, Andriy mësoi për herë të parë se kishte një djalë dyvjeçar, Leon. Lena e kishte zbuluar shtatzëninë ndërsa ishte ende e burgosur. “Qaja nga gëzimi dhe trishtimi, sepse nuk mund t’i tregoja Andriy-t,” thotë ajo. Për të, momenti i parë i takimit me Leon ishte magjik: “U ndjeva njeriu më i lumtur në botë.”
Ankth tek Ukrainasit
Ndërkohë, mijëra familje ukrainase ende presin me ankth lajme për të dashurit e tyre. Në qendër të Kievit, gjatë Krishtlindjeve, të afërmit dhe aktivistët organizuan një protestë për të kërkuar lirimin e të burgosurve ukrainas. Mes tyre ishte Tetiana, një nënë që pret djalin e saj Artem, i kapur tre vjet më parë. “Kam imagjinuar qindra herë përqafimin tonë,” thotë ajo me sytë e përlotur.
Edhe balerina Liliya Ivashchyk, e cila performon në Teatrin Kombëtar Opereta të Kievit, ndan dhimbjen e saj. I dashuri i saj, Bohdan, është i burgosur që nga viti 2022, dhe ajo nuk ka pasur asnjë kontakt me të. “I dërgoj mesazhe çdo ditë – zemra të vogla. Dua vetëm që ai të jetë i lirë,” thotë ajo.
Liliya performon në Waltz-in e “Danubit Blu,” një kërcim klasik që i jep ukrainasve shpresë në këto festa të trishta. Megjithatë, ajo pranon se festat janë të zbrazëta pa të dashurit pranë: “Shumë njerëz në Ukrainë janë duke kaluar situata të vështira. Ne po presim me durim ditën kur të festojmë të gjithë bashkë.”
Pavarësisht dhimbjes, ukrainasit po përpiqen të mbajnë gjallë frymën e Krishtlindjes, duke falënderuar ushtrinë për mundësinë për të shijuar edhe festat më të vogla. Shpresa për një shkëmbim të burgosurish mbetet simbol i forcës dhe rezistencës së tyre në këto kohë të errëta.
