Në Shqipëri, një pjesë e madhe e forcës punëtore ndodhet në kushte të papërshtatshme pune dhe me paga të ulëta.
Sipas të dhënave të fundit nga Fondi Europian i Trajnimeve (ETF), rreth 47% e të punësuarve janë të angazhuar në punë vulnerabël, që përfshin kushte të tilla si mungesa e sigurimeve dhe pagat e ulëta. Ky fenomen është një shqetësim i madh, pasi i prek punonjësit që janë pjesë e ekonomisë informale dhe të tjerë që punojnë pa pagesë në biznese familjare.
Punësimi vulnerabël është një koncept i përdorur nga Organizata Ndërkombëtare e Punës (ILO), për të përshkruar ata që punojnë në kushte të pasigurta dhe që kanë një nivel të ulët të mbrojtjes sociale. Sipas ETF-së, punonjësit vulnerabël në Shqipëri përbëjnë një pjesë të madhe të forcës punëtore, ndërsa informaliteti vazhdon të mbetet një problem i madh. Në vitin 2021, informaliteti vlerësohej të përfaqësonte 37% të ekonomisë shqiptare, një përqindje e lartë në krahasim me vendet e tjera të Europës.
Megjithatë, situata ka ndryshuar paksa gjatë viteve të fundit. Sipas një studimi të ILO-s në vitin 2020, niveli i punësimit informal ishte 56.7% i punësimit total në Shqipëri. Edhe pse ka pasur përpjekje për të luftuar informalitetin, ende janë të shumta punët që nuk ofrojnë sigurime shoqërore dhe që kanë pagat shumë të ulëta.
Rritja e numrit të të punësuarve në Shqipëri është një lajm pozitiv, por kjo nuk ka sjellë një përmirësim të ndjeshëm në kushtet e punës. ETF vë në dukje se, ndërkohë që është rritur numri i të punësuarve, nuk ka pasur një rritje të numrit të kontribuuesve në sigurimet shoqërore. Kjo do të thotë se shumë punëtorë vazhdojnë të mbeten jashtë sistemit të mbrojtjes sociale.
Pavarësisht përpjekjeve të qeverisë për të përmirësuar tregun e punës, Shqipëria ka ende një normë të lartë të papunësisë dhe shumë probleme strukturore. Sipas ETF-së, këto vështirësi përkeqësojnë sistemet e mbështetjes sociale dhe e bëjnë të vështirë për qytetarët që të përfitojnë nga përfitimet e mirëqenies.
Një tjetër problem i madh që e përcjell këtë situatë është niveli i varfërisë. Për shkak të punësimit vulnerabël, një pjesë e madhe e popullsisë në Shqipëri është në rrezik varfërie. Sipas të dhënave më të fundit, rreth 43% e popullsisë shqiptare jeton në kushte varfërie, ndërsa rritja ekonomike e vendit nuk ka arritur të përmirësojë ndjeshëm shpërndarjen e pasurisë.
Në këtë kontekst, Shqipëria vazhdon të përballet me një sfidë të madhe për të përmirësuar kushte të punës dhe për të ulur nivelin e papunësisë, si dhe për të rritur mbrojtjen sociale për të punësuarit e saj. Pa një adresim të këtyre problemeve, është e vështirë që vendi të shpresojë për një zhvillim të qëndrueshëm dhe të drejtë për të gjithë qytetarët e tij.
