Shifrat e fundit tregojnë tkurrje të tokës së punueshme dhe ulje të prodhimit bujqësor në kulturat kryesore të qarkut të Fierit.
Popullsia e Fierit ka pësuar një rënie të ndjeshme nga viti 2024 në vitin 2025, duke reflektuar jo vetëm tendencat demografike kombëtare, por edhe probleme të brendshme të zonës. Meshkujt u reduktuan nga 119,662 në 116,879, ndërsa femrat nga 118,771 në 116,336, çka përbën një humbje prej mbi 5 mijë banorësh gjithsej në vetëm një vit.
Sipas të dhënave të INSTAT, shumë prej këtyre ndryshimeve lidhen me migracionin e brendshëm dhe emigracionin drejt vendeve të BE-së, ku të rinjtë kërkojnë kushte më të mira pune dhe jetese. Shumë fshatra të qarkut kanë humbur forcat e tyre aktive, duke lënë toka djerrë ose të pazhvilluara.
Në vitin 2024, qarku i Fierit kishte 29,567 hektarë të mbjella me drithëra, ku misri dhe gruri ishin kulturat kryesore. Gruri zinte 11,058 hektarë dhe misri 10,827 hektarë. Ndërsa elbi, një kulturë dikur e përhapur, ra në vetëm 3,587 hektarë, ndërsa thekra pothuajse nuk kultivohej më.
Shifrat tregojnë se në disa kultura kyçe ka pasur ulje të ndjeshme të prodhimit, për shkak të mungesës së investimeve, kostove të larta të inputeve bujqësore dhe mungesës së skemave efektive të subvencioneve. Shumë fermerë kanë raportuar se nuk kanë përfituar ndihmë të mjaftueshme për të përballuar shtrenjtimin e plehrave dhe farërave.
Një tjetër problem i theksuar është përdorimi i pesticideve pa kontroll dhe shpesh në kundërshtim me rregullat e sigurisë ushqimore. Kjo ka ndikuar jo vetëm në cilësinë e prodhimeve, por edhe në shëndetin e tokës bujqësore dhe të vetë fermerëve. Raportet e fundit kërkojnë një sistem monitorimi më të rreptë dhe mbështetje për metoda më të qëndrueshme të kultivimit.
Ndërkohë, migracioni i të rinjve nga zonat rurale drejt qytetit ose jashtë vendit ka krijuar një boshllëk të madh në fuqinë punëtore. Në 10 vitet e fundit, mijëra të rinj nga fshatrat e Fierit kanë lënë tokat e tyre, duke shkaktuar jo vetëm ulje të prodhimit, por edhe humbje të trashëgimisë bujqësore.
Humbja e tokave të punueshme është një tjetër alarm për autoritetet. Ekspertët vlerësojnë se disa mijëra hektarë janë lënë jashtë përdorimit bujqësor në dekadën e fundit, kryesisht për shkak të mungesës së ujitjes, degradimit të tokës dhe ndërtimeve të pakontrolluara.
Nëse trendi aktual vazhdon, rrezikohet jo vetëm furnizimi i tregut vendas me produkte të freskëta, por edhe vetë mbijetesa ekonomike e komuniteteve rurale. Kjo situatë kërkon një strategji të qartë ndërhyrjeje dhe investimesh, për të ndalur zbrazjen e fshatrave dhe tkurrjen e prodhimit.
Për ekspertët, zgjidhja duhet të nisë nga një reformë e subvencioneve bujqësore, duke i orientuar ato drejt fermerëve aktivë, teknologjisë së re dhe mbrojtjes së tokës. Një fokus i posaçëm duhet t’i jepet kulturave që kanë treg të sigurt dhe potencial eksporti.
Së bashku me këtë, kërkohet një ndërgjegjësim më i madh për përdorimin e pesticideve, duke i zëvendësuar ato me alternativa më të sigurta dhe duke investuar në praktika të gjelbra bujqësore. Kjo do të ndihmonte jo vetëm mjedisin, por edhe imazhin e produkteve shqiptare në tregun ndërkombëtar.
Në fund, mbetet urgjente që qeveria, pushteti vendor dhe vetë komuniteti i fermerëve të bashkëpunojnë për të rikthyer tokat e humbura në përdorim, për të modernizuar teknikat e kultivimit dhe për të ofruar kushte që të rinjtë të shohin bujqësinë si një mundësi reale pune dhe jo si një sektor në rënie.
