Rrëzimi i Bashar al-Assad, pas më shumë se një dekade lufte të përgjakshme, ka sjellë ndryshime të mëdha në Lindjen e Mesme, duke tronditur rrjetin e ndikimit të Iranit dhe Rusisë.
Por kjo ngjarje historike shoqërohet me rreziqe të reja, përfshirë ardhjen e forcave ekstremiste dhe përshkallëzimin e konflikteve rajonale.
Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Joe Biden, e cilësoi largimin e Assadit një “akt drejtësie” dhe një moment historik për popullin sirian. “Rënia e një regjimi që vrau dhe torturoi mijëra njerëz të pafajshëm është një fitore morale,” deklaroi Biden. Megjithatë, ai paralajmëroi për pasiguri dhe rrezik në ditët në vijim, duke garantuar mbështetje për fqinjët e Sirisë – Jordaninë, Libanin, Izraelin dhe Irakun – në rast të ndonjë kërcënimi.
Në krye të kryengritësve që rrëzuan regjimin e Assadit qëndron Hayat Tahrir al-Sham, një organizatë sunni me lidhje të mëparshme me Al Kaedën. Kjo ka ngjallur shqetësime të thella në Perëndim për mundësinë që Siria të bjerë në duart e një qeverie ekstremiste islamike, duke përkeqësuar destabilizimin në rajon.
Ekspertët paralajmërojnë se mungesa e një plani të qartë për tranzicionin mund të krijojë një vakum pushteti, duke hapur rrugë për rikthimin e grupeve terroriste si Shteti Islamik. Në vitin 2014, ky grup terrorizoi rajonin, duke pushtuar pjesë të mëdha të Sirisë dhe Irakut, para se të dëbohej nga një koalicion i udhëhequr nga SHBA.
Ish-presidenti amerikan, Donald Trump, reagoi ndaj ngjarjeve përmes platformës së tij sociale. “Assadi iku. Rusia nuk e mbrojti më. Siria është një rrëmujë, dhe nuk është beteja jonë,” shkroi ai, duke sugjeruar se SHBA duhet të qëndrojë larg përfshirjes së drejtpërdrejtë në konflikt.
Ndërkohë, aleatët e mëparshëm të Assadit, Irani dhe Rusia, përballen me sfida të mëdha pas rënies së regjimit. Ministri i Jashtëm i Iranit, Abbas Araghchi, shprehu shqetësimin për mundësinë e një lufte të re civile apo shpërbërjen e Sirisë, duke e quajtur situatën një humbje të madhe për ndikimin iranian në rajon.
Nga ana tjetër, Kremlini ka ndërmarrë hapa për të mbrojtur interesat e tij strategjike në Siri. Zëdhënësi i Kremlinit, Dmitry Peskov, konfirmoi se Rusia i ka ofruar azil Assadit dhe po forcon sigurinë e bazave të saj ushtarake, përfshirë bazën detare në Tartus, një pikë kyçe në Mesdhe për operacionet ruse në Lindjen e Mesme dhe Afrikë.
Në Damask, udhëheqësi i kryengritësve, Abu Mohammed al-Golani, premtoi një epokë të re për Sirinë, duke e përshkruar atë si një “shembull të një shteti islamik”. Por ekspertët druhen se mosmarrëveshjet midis grupeve të ndryshme etnike dhe fetare mund të çojnë në një konflikt të brendshëm të ngjashëm me atë që ndodhi në Libi apo Irak pas rënies së diktatorëve.
Rënia e Assadit përfaqëson fundin e një epoke, por ardhmëria e Sirisë mbetet e pasigurt, me shumë vende dhe aktorë ndërkombëtarë që shqetësohen për ndikimet e një destabilizimi të mundshëm në rajon. Kjo situatë mbetet një sfidë komplekse për komunitetin ndërkombëtar.
