Skema e re e abuzimit me fondet publike përfshin kompani të lidhura, kontrata fiktive dhe mungesë totale të reagimit nga SPAK, ndërsa miliona euro transferohen drejt Holandës.
Në qendër të një tjetër skandali financiar që po trondit sistemin shëndetësor, qëndron Janis Karathano, pronari i kompanisë Pegasus shpk, e cila ka përfituar plot 17 milionë euro nga fondet publike gjatë pesë viteve të fundit. Kjo shumë shtohet mbi koncesionin e laboratorëve me vlerë 130 milionë euro, i cili prej tre vitesh është nën hetim nga SPAK për korrupsion.
Koncesioni i laboratorëve, i cilësuar nga Kontrolli i Lartë i Shtetit si “i paligjshëm dhe grabitqar”, u fitua nëpërmjet procedurash tenderuese të manipuluara, me gara fiktive dhe kontrata të përgatitura për klientë të paracaktuar. Në këtë aferë përfshihen institucione publike si QSUT, Sanatoriumi, Spitali i Traumës dhe disa spitale rajonale.
Përmes tenderëve të dyshimtë, Pegasus ka siguruar pagesa nga kontrata të lidhura me këto institucione, ndërkohë që emrat e zyrtarëve që kanë firmosur këto marrëveshje janë të njohur për afera të mëparshme. Ndër ta përmenden Edlira Bode, Kristo Raca, Irena Seferi dhe Rudina Degjoni – persona që kanë nënshkruar kontratat e rëndësishme të laboratorëve.
Burime brenda hetimit pohojnë se këto kontrata janë bërë pa garë reale, me dokumente që mbulojnë shërbime që nuk janë ofruar kurrë. Kjo praktikë, e njohur tashmë në sistemin e tenderimeve publike, ka mundësuar që kompani të lidhura me Karathanon të përfitojnë miliona euro pa ofruar shërbime konkrete.
Koncesioni prej 130 milionë eurosh u firmos nga Arian Kraja, ish-sekretari i përgjithshëm i Ministrisë së Shëndetësisë, ndërkohë që ministrja e atëhershme, Ogerta Manastirliu, akuzohet se ka injoruar paralajmërimet për parregullsi. Sipas burimeve, SPAK ka zgjeruar hetimin edhe ndaj saj dhe anëtarëve të komisionit të vlerësimit të ofertave.
Në letër, përfituesi kryesor i koncesionit është Janis Karathano, por pas tij qëndron një strukturë e ndërlikuar kompanish të lidhura familjarisht dhe politikisht. Kompania “Laboratory Networks” u krijua enkas për këtë koncesion, e përbërë nga LABOPHARMA, AB Laboratory Solutions B.V dhe EXALAB.
Në vitin e dhënies së koncesionit, Korporata Ndërkombëtare e Investimeve (IFC) i kërkoi Manastirliut që të përjashtonte kompaninë holandeze AB Laboratory Solutions B.V nga gara, pasi ajo ishte e përfshirë në mashtrime financiare. Paralajmërimi u injorua plotësisht, dhe kontrata u firmos pa asnjë ndryshim.
AB Laboratory Solutions B.V, me seli në Hagë dhe administrator Konstantinos Karathanos, djali i Janis Karathanos, ka qenë më parë e përfshirë në skema të ngjashme në sektorin e hemodializës, përmes kompanisë “Evita”. Ky fakt tregon një model të përsëritur të kontrollit të fondeve publike nga të njëjtët individë.
Sipas raportit të Kontrollit të Lartë të Shtetit, AB Laboratory Solutions B.V është përdorur si mbulesë për të fshehur ndarjen reale të aksioneve. Dy prej kompanive të konsorciumit, të para si entitete të ndara, në fakt rezultonin nën pronësinë e të njëjtit person, Janis Karathano.
Përtej shifrave marramendëse, ky rast ngre pikëpyetje serioze për rolin e SPAK, i cili duket se po lë pas dore një nga aferat më të mëdha financiare në sektorin publik. Hetimet po zvarriten, ndërkohë që rrjedha e parave drejt llogarive në Holandë vazhdon pa pengesë.
Burime të afërta me dosjen konfirmojnë se një pjesë e fondeve të përfituara janë transferuar përmes rrjeteve bankare të huaja, duke u zhdukur gjurmët e origjinës. Këto transaksione, të përsëritura gjatë pesë viteve të fundit, janë të lidhura drejtpërdrejt me kontratat e Pegasus shpk.
Megjithëse ekzistojnë prova të shumta, SPAK ende nuk ka ngritur asnjë akuzë konkrete ndaj personave përgjegjës. Kjo mungesë veprimi ka shkaktuar indinjatë të madhe publike dhe ka ringjallur dyshimet për ndërhyrje politike në sistemin e drejtësisë.
Ekspertët e ekonomisë vërejnë se praktika të tilla janë bërë të zakonshme në sektorin shëndetësor, ku koncesionet po shndërrohen në instrumente të pastrimit të parave. Një pjesë e madhe e këtyre fondeve përfundojnë në kompani fantazmë jashtë vendit.
Në këtë kontekst, rasti i Karathanos është vetëm maja e ajsbergut. Më shumë se 150 milionë euro janë zhdukur në dhjetëvjeçarin e fundit nga projekte të ngjashme me strukturë të njëjtë korruptive dhe me të njëjtët aktorë të përfshirë.
Publiku shqiptar po përballet sërish me të njëjtin skenar: një grup njerëzish të lidhur me pushtetin përfiton miliona, ndërsa institucionet mbyllin sytë. Dhe përsëri, drejtësia hesht.
Ky skandal po i kushton taksapaguesve shqiptarë dhjetëra milionë euro çdo vit, ndërkohë që qindra spitale në vend përballen me mungesa thelbësore në shërbime bazë dhe pajisje mjekësore.
