Në zemër të Kuçovës, zona më e vjetër naftënxjerrëse në Shqipëri, ndotja nga nafta dhe gazi vazhdon të jetë një plagë e hapur.
Në dy vitet e fundit, vetëm një kontroll mjedisor është kryer dhe një gjobë është vendosur për kompaninë publike Albpetrol, pavarësisht ankesave të shumta të banorëve dhe ndotjes së dukshme në zonë.
Era e naftës që s’të ndahet
Në lagjen “Rreth Tapi,” aroma e fortë e naftës të godet që në hyrje, duke e bërë të pamundur të injorosh ndotjen. Puset e naftës, disa prej të cilëve ndodhen në oborret e banesave, shpesh rrjedhin naftë gjatë funksionimit. “Ja shikoje si është bërë rreth pusit, lumë me naftë. Ndaj vjen kjo erë,” thotë një banor i lagjes, duke kullotur disa dhi mes pellgjeve të naftës.
Jetë mes ndotjes dhe varfërisë
Lagjja, megjithëse e mbushur me banesa të reja, reflekton qartazi braktisjen ekonomike. Një bar-kafe i vogël qëndron i mbyllur, ndërsa pronari i një servisi të vogël, Servet Tushe, shpreh zemërimin e tij: “Çfarë aktiviteti mund të bësh këtu, kur ndotja nga nafta s’të lë të jetosh?”
Nuk ka kontroll
Albpetrol, kompania publike që menaxhon puset në zonë, është përballur vetëm një herë me kontrolle mjedisore. Në korrik 2023, një raportim për derdhje nafte në një përrua çoi në një gjobë prej 1 milion lekësh dhe një procedim penal ndaj drejtuesve të kompanisë. Sipas Inspektoratit Kombëtar të Mbrojtjes së Territorit (IKMT), kjo ishte e vetmja ndërhyrje në dy vitet e fundit. Premtimet për kontrolle të plota, dhënë në vitin 2022, kanë mbetur të paplotësuara.
Një histori e gjatë ndotjeje
Kuçova ka qenë qendra e parë naftënxjerrëse në Shqipëri që nga viti 1928, kur shoqëria italiane AIPA hapi pusin e parë. Megjithatë, teknologjia e vjetër dhe mungesa e mirëmbajtjes e kanë kthyer këtë zonë në një burim të vazhdueshëm ndotjeje. Banorët, si Servet Tushe, shprehen të lodhur nga neglizhenca e autoriteteve: “Kemi folur shumë herë, por asnjëherë nuk është marrë ndonjë masë për ndotjen.”
Fermerët dhe ndotja
Në fshatrat përreth, si Kozarë, situata është po aq shqetësuese. Puset e naftës ndodhen pranë serave të perimeve, duke e bërë të vështirë zhvillimin e bujqësisë. “Duhet të kaloj përpara puseve plot naftë për të shkuar në serën time,” thotë një fermer i ri. Fadil Marra, një tjetër banor i zonës, thekson se ndotja është një pengesë për investimet në bujqësi, ndërsa akuzon autoritetet për mungesë kontrolli.
Një sfidë për jetesën
Me 1623 puse në zonën mes Kuçovës dhe Dimalit, nga të cilët 950 janë ende aktivë, sfida për jetesë bëhet gjithnjë e më e madhe. Banorët, të lënë pas dore nga institucionet, përpiqen të mbijetojnë mes ndotjes dhe indiferencës. “Herë mbuloj grykën e pusit me dhe, herë bëj sikur nuk shoh. Çfarë tjetër mund të bëjmë?” përfundon fermeri i ri.
Një e ardhme e pasigurt
Ndërsa banorët kërkojnë zgjidhje, ndotja vazhdon të prekë çdo aspekt të jetës së tyre. Pa ndërhyrje të qarta nga autoritetet, Kuçova dhe fshatrat përreth rrezikojnë të mbeten të zhytura në një spirale ndotjeje dhe neglizhence, duke lënë banorët të përballen vetëm me pasojat.
