Vendimet e KKTU po favorizojnë ndërtimet e shumta turistike dhe rezidenciale, duke lënë jashtë çdo plan ekonomik qytetarin dhe biznesin, dhe duke nxitur krizën e emigrimit dhe kaosin urban.
Në pesë mbledhjet e fundit të Këshillit Kombëtar të Territorit dhe Ujit (KKTU) është parë një tendencë shqetësuese: rritja masive e ndërtimeve shumëkatëshe në zonat bregdetare dhe në Tiranë. Në fokus janë investimet e orientuara drejt turizmit, por edhe komplekset rezidenciale dhe struktura multifunksionale, të cilat po autorizohen pa asnjë analizë serioze ekonomike dhe pa llogaritje të ndikimit social.
Kjo mënyrë menaxhimi e territorit dhe lejeve të ndërtimit krijon një situatë ku qytetari i zakonshëm, bashkë me bizneset lokale, mbeten të paqartë dhe të braktisur në llogaritjet e planifikimit. Njësitë ekonomike dhe komunitetet lokale nuk marrin pjesë në vendimmarrje, duke nxitur një kaos urban dhe një krizë migrimi të brendshëm dhe të jashtëm.
Ndërtimet që po miratohen me shpejtësi dhe pa kontroll duket se janë të destinuara të dëmtojnë jo vetëm mjedisin por edhe ekonominë lokale. Shumë prej këtyre objekteve janë me rrezik të lartë për t’u prishur në të ardhmen, duke krijuar shqetësime dhe debate të vazhdueshme midis investitorëve dhe banorëve.
Turizmi europian, nga ana tjetër, po refuzon të mbështesë këtë sistem ndërtimesh pa bazë të fortë ekonomike. Europa tregon indiferencë ndaj politikave vendore që nxisin ndërtimet e çrregullta dhe mungesën e planifikimit afatgjatë. Kjo ndikon negativisht edhe në imazhin turistik dhe në mundësitë e zhvillimit të qëndrueshëm të vendit.
Në listën e vendimeve të miratuara nga KKTU gjatë muajve prill, maj dhe qershor dallohet qartë përqendrimi i madh në ndërtime shumëkatëshe. Në bregdet, në qytetet si Durrës, Vlorë, Himarë dhe Sarandë po përballen me një valë ndërtimesh të reja me lartësi nga 10 deri në 58 kate.
Në kryeqytet, Tirana vazhdon të jetë epiqendra e “kullave” të mëdha, me ndërtime që arrijnë deri në 49 kate. Kjo ndikon në rëndimin e infrastrukturës, mjedisit dhe cilësisë së jetës për banorët. Për më tepër, shumë nga këto ndërtime po autorizohen edhe në zona me karakter rural, duke zhvendosur gradualisht popullsinë dhe duke ndryshuar natyrën e zonave.
Lejet e dhëna për subjekte agroturistike dhe projekte impiantesh fotovoltaike janë pjesë e një liste të gjatë projektesh që po implementohen, por ato shpesh përfshihen në të njëjtin sistem të paqëndrueshëm urbanistik.
Shqetësues është fakti se këto vendime jepen pa një plan ekonomik që të mbrojë interesat e komuniteteve lokale dhe ekonomive familjare. Kjo situatë sjell pasoja të rënda, si përkeqësimin e kushteve të jetesës, rritjen e çmimeve të tokave dhe banesave, si dhe dëmtimin e identitetit lokal.
Investitorët përfitojnë nga mungesa e rregullave strikte dhe ndërhyrjeve afatgjata, duke ndërtuar objekte që nuk i përmbushin standardet e qëndrueshmërisë dhe që mund të jenë të destinuara për prishje brenda pak vitesh.
Në këtë mënyrë krijohet një cikël i mërzitshëm për bizneset lokale dhe banorët që duhet të përballen me pasojat sociale, ekonomike dhe mjedisore të këtyre ndërtimeve. Debatet e vazhdueshme dhe ngarkesa burokratike i lodhin dhe u japin pak shpresë për një të ardhme të qëndrueshme.
Përveç ndikimit në zonat bregdetare, edhe Tirana po përballet me një fenomen urbanistik që rrëmben hapësira të mëdha dhe ndryshon dinamikën sociale dhe ekonomike të kryeqytetit.
KKTU ka miratuar ndërtime në zona të ndryshme të Tiranës, duke përfshirë rrugë si Myslym Shyri, Qemal Stafa, dhe Pjetër Bogdani, ku kullat e reja arrijnë deri në 35 kate dhe më shumë, duke krijuar presion mbi rrugët dhe infrastrukturën ekzistuese.
Kjo mënyrë e zhvillimit urban nuk ka marrë parasysh pasojat e plota ekonomike, sociale dhe mjedisore që do të ndikojnë në jetën e përditshme të qytetarëve.
Në qytetet bregdetare, si në Lalzi Bay, Dhërmi, Rradhimë, dhe Orikum, janë miratuar projekte që nxisin një ndërtim masiv, por që nuk kanë mbështetje nga tregu europian turistik, i cili kërkon më shumë qëndrueshmëri dhe respekt për mjedisin.
Një pjesë e madhe e lejeve të ndërtimit janë dhënë pa një proces të qartë transparence dhe pa konsultime serioze me komunitetin lokal dhe aktorët ekonomikë.
Si pasojë, qytetarët dhe bizneset ndihen të lënë pas dore, duke përjetuar një ndjenjë braktisjeje dhe mungesë drejtësie në mënyrën si zhvillohet vendi.
Ky kaos urbanistik ka filluar të ndikojë negativisht edhe në emigrimin masiv të popullsisë, që kërkon kushte më të mira jetese dhe mundësi të qëndrueshme punësimi jashtë vendit.
Në vend që të shërbejnë si një motor zhvillimi ekonomik dhe social, këto projekte po shndërrohen në burim konflikti dhe tensioni midis investitorëve, komuniteteve dhe institucioneve.
Në fund të fundit, ky sistem i miratimit pa kriter dhe pa planifikim ekonomik po dëmton rëndë të ardhmen e sektorit turistik dhe zhvillimit urban në Shqipëri.
Nuk mungojnë paralajmërimet se shumë nga këto ndërtime do të jenë objekt prishjesh në të ardhmen e afërt, duke shkaktuar jo vetëm humbje financiare, por edhe pezmatim të thellë në opinionin publik dhe biznese.
Në këtë situatë, urgjentisht duhet një reflektim i thellë dhe ndryshime rrënjësore në sistemin e planifikimit dhe dhënies së lejeve, në mënyrë që Shqipëria të nisë një rrugë të qëndrueshme drejt zhvillimit ekonomik dhe urbanistik, me fokus tek njeriu dhe ambienti.
