TIRANË – Shqipëria i ka dhënë lamtumirën një prej emrave më të ndritur të artit skenik, Zoica Haxho, e cila u nda nga jeta në moshën 91-vjeçare.
Si një nga pionieret e baletit shqiptar, Haxho la pas një trashëgimi të pashlyeshme artistike që do të vazhdojë të frymëzojë breza të tërë artistësh.
E lindur më 28 mars 1933, Zoica Haxho u dashurua me kërcimin që në moshë të vogël. Pasioni i saj për baletin e çoi drejt studimeve të specializuara në Bashkimin Sovjetik në vitet 1950, ku përvetësoi teknikat më të avancuara të baletit klasik. Pas kthimit në Shqipëri, ajo nuk ishte thjesht një balerinë, por një yll që ndriçoi për 33 vite në skenën e Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit (TKOB).
Debutimi i saj në rolin e Lizës në baletin “Kujdesi i kotë” në vitin 1957 shënoi fillimin e një karriere brilante. Në vite, Zoica Haxho krijoi një galeri të gjerë personazhesh të paharrueshëm si Lola, Hajria, Franceska, Delina dhe Cuca, të cilët mbeten pjesë e pandashme e historisë së baletit shqiptar. Çdo interpretim i saj shquhej për plastikën unike, elegancën dhe emocionin që ajo përcillte me çdo lëvizje.
Përveçse prima balerinë, Haxho ishte edhe një pedagoge e përkushtuar. Si një nga themelueset e Shkollës së Baletit, ajo luajti një rol kyç në formimin e shumë talenteve të reja, duke ndarë me to përvojën dhe dashurinë e saj të pakufishme për artin. Brezat që u rritën nën kujdesin e saj janë sot dëshmia më e gjallë e ndikimit të saj në kulturën shqiptare.
Gjatë karrierës së saj, Zoica Haxho u nderua me disa nga titujt më të lartë shtetërorë, duke përfshirë titullin “Heroinë e Punës” dhe Çmimet e Republikës. Por, përtej medaljeve dhe çmimeve, vlera e saj qëndron në zemrat e atyre që e panë dhe e duartrokitën në skenë. Eleganca e saj në kërcim dhe përkushtimi për artin e ngritën baletin shqiptar në nivele ndërkombëtare.
Teatri Kombëtar i Operës dhe Baletit, si edhe Shkolla e Baletit, ishin të parët që dhanë lajmin e trishtë për ndarjen e saj nga jeta. Drejtoresha e Shkollës së Baletit, Blerina Arbana, e përshkroi largimin e Haxhos si një humbje të madhe për artin shqiptar. “Largimi i saj lë një boshllëk të madh, por trashëgimia e saj do të mbetet një burim frymëzimi për këdo që synon lartësitë e këtij arti,” shkroi Arbana.
Mesazhe ngushëllimi kanë ardhur nga artistë dhe institucione të ndryshme, duke përmendur rolin e saj si një ikonë të vërtetë të kulturës shqiptare. “Zoica Haxho nuk ishte vetëm një balerinë, por një simbol i elegancës dhe profesionalizmit. Kujtimi i saj do të mbetet i gjallë në zemrat e të gjithë atyre që e njohën dhe e vlerësuan,” shkroi TKOB.
Largimi i Zoica Haxhos shënon fundin e një epoke të artit skenik shqiptar, por trashëgimia e saj do të vazhdojë të jetojë përmes studentëve të saj dhe kujtimeve të paharrueshme që ajo la në skenë. Pusho në paqe, Zoica Haxho – emri yt do të vallëzojë gjithmonë në kujtesën e shqiptarëve.
