Ministria e Punëve të Jashtme të Serbisë ka bërë të ditur që projektligjet e fundit për juridiksionin gjyqësor në Kosovë dhe shpalljen e saj si “zonë të mbrojtjes së veçantë sociale” nuk bien në kundërshtim me detyrimet që dalin nga dialogu për normalizimin e marrëdhënieve, që ndërmjetësohet nga Bashkimi Evropian.
Sipas tyre, këto nisma legjislative kanë për qëllim të mbrojnë të drejtat dhe sigurinë shoqërore të serbëve që jetojnë në Kosovë, si pjesë e përpjekjeve për stabilitet në rajon.
Në deklaratën e MPJ-së së Serbisë, theksohet se Rezoluta e Kombeve të Bashkuara, që i dha BE-së rolin e ndërmjetësueses në dialog, synon përmirësimin e jetës së popullsisë. Me këto masa, Beogradi synon të rrisë cilësinë e jetës së serbëve në Kosovë, duke respektuar detyrimet ndërkombëtare.
Javën e kaluar, Qeveria e Serbisë prezantoi një projektligj për organizimin dhe kompetencat e gjyqësorit serb për ndjekjen e veprave penale në Kosovë, si dhe një ligj për shpalljen e Kosovës si “zonë e mbrojtjes së veçantë sociale.” Këto vendime kanë nxitur reagime nga SHBA dhe BE, të cilat pretendojnë se nismat serbe shkelin detyrimet e Serbisë nga dialogu me Kosovën për normalizimin e raporteve.
MPJ e Serbisë ka përsëritur përkushtimin për një dialog të hapur me të gjithë partnerët ndërkombëtarë, përfshirë SHBA-në dhe BE-në. Ministria, e udhëhequr nga Marko Gjuriq, u ka bërë thirrje palëve për një dialog konstruktiv për të trajtuar shqetësimet lidhur me legjislacionin e miratuar nga Serbia, duke theksuar se Serbia mbetet e angazhuar në zbatimin e të gjitha marrëveshjeve të arritura në dialog.
Ndërkohë, Kosova ka reaguar fuqishëm ndaj këtyre masave. Zëvendëskryeministri i Kosovës, Besnik Bislimi, ka akuzuar Serbinë për shkeljen e marrëveshjeve dhe për ndërhyrje në sovranitetin dhe integritetin territorial të Kosovës përmes këtyre ligjeve. Kosova dhe Serbia kishin arritur një marrëveshje për gjyqësorin në vitet 2015 dhe 2017, ku ishin dakordësuar për integrimin e serbëve të Kosovës në institucionet e drejtësisë të Kosovës.
Në vitin 2022, shumë përfaqësues të komunitetit serb në veri të Kosovës dhanë dorëheqjen nga institucionet vendase, përfshirë komunat, policinë dhe gjyqësorin, si reagim ndaj vendimeve të qeverisë kosovare. Për të konsoliduar kontrollin në veri, qeveria e Kosovës ndërmori hapa si heqja e dinarit serb nga përdorimi dhe mbyllja e strukturave paralele serbe.
Për të adresuar këto zhvillime, Beogradi njoftoi krijimin e një prokurorie speciale për Kosovën, me synimin për të mbrojtur “interesat jetike kombëtare të serbëve” që jetojnë atje. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, prezantoi këtë javë disa masa të tjera, duke theksuar se dhomat gjyqësore të veçanta do të ndjekin ata që, sipas tij, janë përfshirë në “persekutimin e serbëve” në Kosovë.
Projektligji i ri nga Serbia parashikon ndjekjen penale për të gjitha veprat që përfshihen në Kodin Penal të Serbisë dhe që janë kryer pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës në vitin 2008.
