Kosova, Shqipëria dhe Kroacia kanë nënshkruar një deklaratë të rëndësishme për forcimin e bashkëpunimit në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes. Ky bashkëpunim është i hapur për të gjitha shtetet që janë pjesë e Bashkimit Evropian dhe NATO-s dhe që dëshirojnë të kontribuojnë në ruajtjen e stabilitetit dhe sigurisë në rajonin e Evropës Juglindore. Sipas qeverisë kroate, qëllimi i kësaj nisme nuk është krijimi i një aleance ushtarake, por përforcimi i bashkëpunimit mes ministrive të mbrojtjes të vendeve të rajonit dhe aleatëve të tjerë, si dhe ndihma për rrugën evropiane dhe euroatlantike të Kosovës dhe Shqipërisë.
Kroacia e ka theksuar se nisma është e hapur për çdo vend që dëshiron të mbështesë Kosovën dhe Shqipërinë në përpjekjet e tyre për integrimin në strukturat ndërkombëtare. Pas nënshkrimit të marrëveshjes më 18 mars, qeveria kroate ka sqaruar se nuk është nevoja për krijimin e një aleance ushtarake, pasi që anëtarësimi në NATO është mjaftueshëm për të garantuar sigurinë rajonale.
Megjithatë, Serbia ka reaguar negativisht ndaj kësaj iniciative. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, e ka konsideruar nismën një “garë armësh” dhe një shkelje të marrëveshjes ndërrajonale të vitit 1996, e cila përcakton kufizime në armatim për disa shtete të rajonit. Vuçiq gjithashtu ka kritikuar faktin që Kroacia, Shqipëria dhe Kosova po e rrisin nivelin e bashkëpunimit ushtarak, duke e konsideruar këtë si një kërcënim për Serbinë.
Sipas Qeverisë kroate, nisma e nënshkruar nuk është në kundërshtim me marrëveshjet ndërkombëtare, pasi as Shqipëria dhe as Kosova nuk janë nënshkrues të marrëveshjes së vitit 1996. Pavarësisht kësaj, qeveria serbe ka insistuar se kjo nismë është një “provokim” dhe ka theksuar se Kosova është ende një krahinë autonome sipas tyre dhe se çdo tentativë për ta përfshirë atë në institucione ndërkombëtare është e papranueshme.
Përkundër kundërshtimeve të Beogradit, eksperti i sigurisë, Daniel Serwer, e ka vlerësuar këtë nismë si një lëvizje që kontribuon në stabilitetin e rajonit dhe e ka quajtur atë një përpjekje për të forcuar bashkëpunimin mes shteteve anëtare të NATO-s. Ai ka theksuar se nuk ka asnjë arsye që të shikohet kjo nismë si një kërcënim për Serbinë, duke përjashtuar mundësinë e një ndarjeje të Kosovës apo të rrezikut për sigurinë rajonale.
Deklarata e tri shteteve përfshin katër pika kryesore: promovimin e bashkëpunimit në industrinë e mbrojtjes, përmirësimin e arsimit dhe trajnimit ushtarak, shkëmbimin e informacionit dhe përgjigjen ndaj kërcënimeve të mundshme të sigurisë. Kjo nismë ka për qëllim gjithashtu përputhjen e politikave të sigurisë me ato të NATO-s dhe Bashkimit Evropian.
Një tjetër aspekt i rëndësishëm i deklaratës është se ajo ka si qëllim përmirësimin e bashkëpunimit ndërkombëtar për të përballuar kërcënime hibride dhe kibernetike që mund të dëmtojnë stabilitetin e rajonit. Për Serbinë, këto kërcënime mbeten të paqartë, por është e dukshme se për Beogradin, çdo përpjekje për të rritur forcën ushtarake të Kosovës është një arsye për të kundërshtuar këtë lëvizje.
Në fund, mes gjithë këtyre reagimeve, vlen të përmendet se Beogradi, përmes ministrisë së tij të Mbrojtjes, ka deklaruar se do të vazhdojë të punojë për ruajtjen e paqes dhe stabilitetit në rajon, por sipas analistëve, Serbia vazhdon të refuzojë zbatimin e marrëveshjeve me Kosovën dhe të mbështesë politikat destabilizuese në rajon.
