Në Bruksel është zhvilluar takimi i parë i Komisionit të përbashkët Kosovë-Serbi për personat e pagjetur, një hap i rëndësishëm që pason marrëveshjen e vitit të kaluar për zbatimin e Deklaratës për Personat e Zhdukur.
Ky komision është krijuar në kuadër të dialogut të ndërmjetësuar nga Bashkimi Evropian për normalizimin e marrëdhënieve mes dy vendeve.
Sipas të dhënave të Kryqit të Kuq, në Kosovë ende figurojnë të zhdukur 1,612 persona nga periudha e luftës. Në këtë takim inauguruese, delegacioni i Kosovës u udhëhoq nga Halil Cenaj, ndërsa Serbia nuk bëri publik emrin e përfaqësuesit të saj para takimit.
Burimet nga BE-ja kanë deklaruar se ky takim ka karakter më shumë simbolik dhe ceremonial, duke qenë se është i pari i këtij lloji. Gjithashtu, fakti që Kosova ndodhet në një periudhë zgjedhore, ka kufizuar pritshmëritë për hapa konkretë gjatë këtij sesioni.
Takimi shërbeu për përcaktimin e prioriteteve dhe organizimin e datave për takimet e ardhshme. Kryetari i Komisionit qeveritar të Kosovës për personat e zhdukur, Andin Hoti, deklaroi se në Bruksel janë prezantuar kërkesa kyçe, përfshirë monitorimin e zbatimit të Deklaratës për Personat e Zhdukur dhe qasjen në arkivat e rëndësishme.
Deklarata për Personat e Zhdukur, e miratuar në maj të vitit 2023, angazhon palët për të identifikuar vendndodhjen e varrezave masive dhe për të ofruar qasje të plotë në dokumentet e rëndësishme, përfshirë ato me status të klasifikuar. Megjithatë, deri më tani nuk është bërë asnjë veprim konkret për zbatimin e saj.
Familjarët e personave të zhdukur vazhdojnë të jetojnë me ankthin e pasigurisë. Njëri prej tyre, Fitim Dubovci, nga Çikatova e Drenasit, tha se ende kërkon babanë dhe pesë familjarë të tjerë të zhdukur që nga lufta e fundit. “Babanë e kanë marrë të gjallë, por sot vetëm 1 për qind besoj se mund të jetë i gjallë diku,” tha ai.
Zbardhja e fatit të personave të zhdukur mbetet një plagë e hapur në Kosovë dhe rajon. Në konflikte të tjera në Ballkan, si në Kroaci dhe Bosnjë e Hercegovinë, komisionet e përbashkëta kanë arritur disa rezultate, por procesi mbetet kompleks dhe i ngadalshëm.
Kosova ka kryer gërmime në disa lokacione brenda territorit të saj, ku dyshohet për mbetje mortore. Megjithatë, autoritetet kanë theksuar se sfida kryesore qëndron te lokacionet në Serbi, për të cilat kërkojnë qasje dhe bashkëpunim më të madh nga pala serbe.
BE-ja ka theksuar se funksionalizimi i këtij komisioni është thelbësor për zbatimin e Deklaratës. Megjithatë, palët kanë akuzuar njëra-tjetrën për mungesë vullneti dhe transparence, veçanërisht në lidhje me qasjen në arkivat ushtarake dhe policore.
Ky takim inaugurues, edhe pse simbolik, konsiderohet një hap përpara drejt zbardhjes së fatit të personave të zhdukur dhe përmbushjes së një detyrimi humanitar që ka mbetur i paplotësuar për dekada.
