INVESTIGIM: Martesat e reja në Shqipëri, kush martohet, kush ikën dhe kush dorëzohet

Shqipëria po martohet më pak, po largohet më shumë dhe po përballet me një presion të heshtur ekonomik e psikologjik që po i ndryshon familjes shqiptare formulën e saj tradicionale.

Martesat e reja në vend kanë rënë dukshëm tre vitet e fundit. Nga 18,781 martesa në 2022, numri zbriti në 17,467 në 2023 dhe 16,120 në 2024 – niveli më i ulët në mbi dy dekada.

Ndërkohë, migracioni neto mbetet negativ dhe i lartë: nga –23,082 në 2019 në –32,853 në 2021 dhe –32,497 në 2022. Kjo do të thotë se çdo vit dhjetëra mijëra shqiptarë largohen përgjithmonë – shpesh çifte të reja, që vendosin martesën, fëmijët dhe kreditë e shtëpisë në një vend me paga më të larta dhe shërbime më të qëndrueshme.

Ekonomia që i nxit çiftet të mendojnë dy herë

Pagat po rriten në letër, por barra e kostos së jetesës gërryen optimizmin. Paga mesatare bruto në 2024 arriti 83,401 lekënë tremujorin e katërt (+11.2% vjetore), ndërsa mesatarja vjetore është rreth 77,485 lekë (+9.8% ndaj 2023). Këto rritje përplasen me çmime të larta për qira, energji, ushqime dhe shërbime.

Në plan më të gjerë, fuqia blerëse tregohet nga GDP për frymë, e cila mbetet poshtë mesatares së BE-së, pavarësisht rritjes së përgjithshme ekonomike. Ky hendek ekonomik e shtyn një pjesë të çifteve të reja ta projektojnë të ardhmen jashtë vendit.

Shtrëngesa sociale: punë, strehim dhe rrjeti i dobët mbështetës

Tregu i strehimit ka shtrënguar fort çiftet e reja: qiratë në kryeqytet dhe qytetet bregdetare janë rritur, ndërsa kreditë kërkojnë të ardhura të qëndrueshme. Ndërkohë, shërbimet publike si çerdhet, kopshtet dhe kujdesi shëndetësor shpesh kërkojnë pagesa shtesë. Migracioni i brendshëm drejt Tiranës dobëson rrjetin tradicional të familjes së gjerë, i cili historikisht ka zbutur vështirësitë e çifteve të reja.

Psikologjia e martesës nën trysni

Martesa shtyhet dhe lindjet pakësohen: treguesi i fertilitetit ka rënë rreth 1.21 fëmijë për grua, ndërsa mosha mesatare e martesës për femrat është rritur. Ky kombinim i pasigurisë ekonomike dhe kostove të larta po e zhvendos vendimin për martesë dhe fëmijë. Shumë marrëdhënie përfundojnë në distancë dhe lodhje emocionale.

Divorcet: më pak procedura, por s’e zgjidhin krizën

Divorcet për 100 martesa kanë luhatje: 26.1 në 2019, 24.4 në 2020 dhe 15.8 në 2021. Ndërkohë, Censi 2023 regjistroi mbi 34 mijë persona të divorcuar, sidomos në grupmoshën 40–50 vjeç. Kjo tregon se ndarja shpesh vjen pas një dekade bashkëjetese nën presione të vazhdueshme.

Kush “mbetet” në Shqipëri pas martesës?

INSTAT nuk publikon ende një tregues të drejtpërdrejtë për çiftet pas martesës. Por duke kombinuar trendin e rënies së martesave, migracionin neto negativ dhe rënien e lindjeve, tabloja sugjeron që një pjesë e madhe e martesave të reja e ndërtojnë jetën jashtë Shqipërisë.

Burime dhe statistika (linqe)

Ndaj Postimin:

Lajme