Greqia ka përfunduar planifikimin hapësinor detar (MSP), duke vendosur rregulla për organizimin e aktiviteteve njerëzore në ujërat e saj detare, siç u njoftua nga Ministria e Punëve të Jashtme dhe Ministria e Mjedisit dhe Energjisë këtë të mërkurë. Ky planifikim synon arritjen e një ekuilibri midis objektivave ekologjikë, ekonomikë dhe socialë, dhe shënon një hap të rëndësishëm për vendin, duke vendosur për herë të parë rregullat për organizimin e hapësirës detare të Greqisë.
Në përputhje me këtë zhvillim, Greqia ka publikuar një hartë zyrtare që tregon zonat detare të vendit, përfshirë Kastellorizon në Egjeun juglindor, të cilin Komisioni Evropian e ka njohur si pjesë të zonave detare greke, duke i dhënë atij efektin ligjor të plotë. Ky publikim ka shtuar tensionet me Turqinë, e cila ka reaguar ashpër ndaj këtyre hapave, duke theksuar se do të mbrojë të drejtat e saj në Egje dhe Qipro.
Ministria e Jashtme e Turqisë ka lëshuar një deklaratë në përgjigje të njoftimit grek, ku theksohet se vendi do të marrë “të gjitha masat e nevojshme për të mbrojtur të drejtat e tij” në këto zona, duke paralajmëruar se çdo përpjekje për të ndryshuar statusin e këtyre ujërave nuk do të lejohet. Kjo reagim vjen pas një sërë tensioneve të vazhdueshme midis dy shteteve fqinje mbi të drejtat detare dhe kufizimet e zonave ekonomike ekskluzive (EEZ).
Në mes të këtyre zhvillimeve, Këshilli Qeveritar për Punët e Jashtme dhe Mbrojtjes (KYSEA) i Greqisë ka miratuar një plan afatgjatë për prokurimet e mbrojtjes për periudhën 2025-2036, ku Marina e Greqisë do të marrë pjesën më të madhe të financimeve. Ky hap tregon angazhimin e Greqisë për forcimin e kapaciteteve të saj ushtarake dhe mbrojtjen e të drejtave të saj detare në kontekstin e tensioneve në rajon.
Nga ana tjetër, Turqia ka përfunduar gjithashtu planifikimin e saj hapësinor detar, duke përcaktuar shpërndarjen e aktiviteteve dhe përdorimeve të ujërave të saj detare për të ardhmen. Ky plan pasqyron qëndrimin e Turqisë për “Atdhenë Blu”, i cili nënkupton se ishujt nuk kanë të drejtë për zona detare dhe se kufiri i zonës ekonomike ekskluzive duhet të shtrihet përgjatë vijës mesatare midis brigjeve kontinentale të dy vendeve.
Sipas këtij plani, Turqia ka miratuar vijën mesatare si kufi detar në Egje, një pozicion i njohur nga Ankaraja që kundërshton ndarjen e zonave detare midis Greqisë dhe ishujve të saj. Kjo ka sjellë një përgjigje të ashpër nga Athina, e cila e sheh këtë si një kërcënim për sovranitetin e saj dhe përpjekje për të imponuar një realitet të ri në rajon.
Megjithatë, harta e Turqisë dhe plani i saj për zonat detare nuk kanë efekt ligjor të detyrueshëm, dhe konsiderohen si një studim shkencor në përputhje me të drejtën ndërkombëtare. Ky zhvillim vjen pas një reagimi të fortë nga Turqia ndaj një harte të ngjashme të publikuar vitin e kaluar nga Komisioni Evropian, që përcaktonte zonat detare greke dhe kishte një ndikim të drejtpërdrejtë në marrëdhëniet midis dy shteteve.
