Gjykata Europiane e Drejtësisë nis sot (25 shkurt 2025) shqyrtimin e një çështjeje të rëndësishme lidhur me planet e qeverisë italiane për trajtimin e kërkesave për azil.
Ky proces ka për qëllim të sqarojë nëse modeli i propozimit italian për trajtimin e refugjatëve në një vend të tretë është në përputhje me të drejtën e Bashkimit Europian.
Ky model, i cili është iniciuar nga qeveria e kryeministres Giorgia Meloni, synon të shqyrtojë kërkesat për azil të refugjatëve që arrijnë në Itali përmes Detit Mesdhe, pa prekur territorin e BE-së. Sipas këtij plani, refugjatët që kapen në det dhe tentojnë të hyjnë ilegalisht në territorin e BE-së, do të zhvendosen në Shqipëri, ku do të shqyrtohen kërkesat e tyre për azil. Ky proces ka ngritur shumë pyetje lidhur me ligjshmërinë e trajtimit të refugjatëve në një shtet të tretë dhe për mënyrën se si mund të respektohen të drejtat e tyre.
Gjykata Europiane do të analizojë nëse kjo praktikë është në përputhje me ligjin europian dhe të drejtat e njeriut, si dhe nëse një shtet i tretë mund të klasifikohet si i sigurt për trajtimin e kërkesave për azil. Ndërkohë, deri në shpalljen e një vendimi, procesi mund të zgjasë disa muaj, ndërsa shtetet e tjera europiane po e monitorojnë me kujdes këtë model.
Italia është vendi i parë i Bashkimit Europian që ka ngritur struktura për strehimin e refugjatëve jashtë territorit të BE-së. Këto struktura, të ngritura në Shqipëri që nga tetori 2024, kanë për qëllim të mundësojnë një procedurë më të shpejtë për kthehen e refugjatëve në vendet e tyre të origjinës. Megjithatë, ky model ka hasur në pengesa, pasi gjykatat italiane kanë pezulluar planet e qeverisë tri herë që nga fillimi i zbatimit të tij.
Një çështje tjetër që pritet të shqyrtohet është se kush ka kompetencën për të përcaktuar një vend të tretë si të sigurtë për trajtimin e kërkesave për azil. Gjykata Europiane do të shqyrtojë nëse një shtet mund të konsiderohet i sigurt për refugjatët dhe nëse kriteret e sigurisë duhet të jenë të përcaktuara nga autoritetet kombëtare të çdo shteti të BE-së.
Në këtë kontekst, është interesante të shikohet se si do të zhvillohen procedurat për verifikimin e sigurisë së shteteve të treta dhe nëse gjykatat do të kenë mundësinë të përdorin informacionet e tyre për të vlerësuar këtë proces. Të gjithë këto aspekte do të kenë ndikim në të ardhmen e politikave të azilit në Bashkimin Europian dhe në mënyrën se si do të trajtohen refugjatët që arrijnë nga Deti Mesdhe.
Derisa procesi i shqyrtimit të këtyre planeve të vazhdojë, shumë pyetje mbeten pa përgjigje dhe një vendim përfundimtar do të ndikojë në mënyrën se si do të zhvillohen politikat e refugjatëve dhe azilit në Europë.
