A mund të ndalojë njeriu kalimin e sekondave vetëm me fuqinë e ndërgjegjes së tij? Psikologu britanik Steve Taylor beson se kjo është e mundur dhe përpjekjet e tij shkencore e mbështesin këtë ide intriguese.
Steve Taylor, profesor në Universitetin Leeds Beckett, nisi studimet mbi perceptimin e kohës pas një përvoje tronditëse personale. Në vitin 2014, ai mbijetoi nga një aksident automobilistik që do t’i ndryshonte jetën përgjithmonë.
Gjatë atij momenti, Taylor ndjeu se gjithçka përreth po ndodhte jashtë ritmit normal. Sekondat u shndërruan në minuta, dhe çdo detaj i situatës iu shfaq me qartësi të pabesueshme. Ai e përshkroi këtë si “ngadalësim ekstrem të kohës”, një fenomen që e shtyu të kërkonte shpjegime shkencore.
Në kërkimin e tij, ai analizoi afro 100 raste të ngjashme. Rreth gjysma e tyre kishin ndodhur gjatë aksidenteve apo situatave kërcënuese për jetën, ndërsa pjesa tjetër ishte përjetuar në momente meditative, gjatë sporteve ekstreme ose nën ndikimin e substancave që ndryshojnë gjendjen e vetëdijes.
Taylor zbuloi se truri i njeriut, në gjendje të forta emocionale, ndryshon mënyrën se si percepton kalimin e kohës. Adrenalina, frika, por edhe përqendrimi i thellë, e bëjnë ndërgjegjen të “rritet” në ndjeshmëri, duke krijuar iluzionin e zgjatjes së sekondave.
Sipas tij, ky fenomen nuk është një truk i mendjes, por një mënyrë mbijetese e trurit për të procesuar më shpejt informacionin në situata kritike. Sa më i lartë niveli i rrezikut apo emocioneve, aq më ngadalë duket se lëviz koha për personin që e përjeton.
Psikologu britanik thekson se ngadalësimi i kohës mund të arrihet edhe përmes praktikave meditative. Në gjendje të thella qetësie, truri ndalon “garën e mendimeve” dhe perceptimi i realitetit ndryshon, duke i dhënë njeriut ndjesinë e një momenti të pafund.
Kjo teori e lidhur me ndërgjegjen e zgjeruar ka zgjuar interes në fushën e neuroshkencës dhe psikologjisë së përjetimeve ekstreme. Shkencëtarët po studiojnë mënyrat sesi truri sinkronizon ndjesitë e kohës me emocionet, kujtesën dhe ndjeshmërinë perceptuese.
Në përfundim, Taylor sugjeron se koha, ashtu si hapësira, nuk është e pandryshueshme. Ajo përkulet dhe zgjatet brenda nesh, në varësi të gjendjes emocionale dhe vetëdijes që përjetojmë. Në këtë kuptim, njeriu nuk është thjesht spektator i kohës, por edhe krijues i saj.
