Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare, e shpallur nga UNESCO dhe që festohet çdo vit më 21 shkurt, është një mundësi për të theksuar rëndësinë e diversitetit gjuhësor dhe kulturor në botë.
Kjo ditë ka si qëllim ndërgjegjësimin dhe promovimin e shumëgjuhësisë, një aspekt kyç në zhvillimin e shoqërive të ndryshme dhe të integruara.
Një dokument i rëndësishëm i UNESCO-s, i datuar në vitin 1970, vlerëson se “Gjuha amtare shënjon rrugën e qenies njerëzore, përmes saj individi hyn në shoqëri, formon kulturën e grupit të tij dhe vendos bazat për zhvillimin e aftësive intelektuale.” Ky përkufizim thekson rëndësinë e gjuhës amtare në formimin e identitetit dhe zhvillimin e aftësive të nevojshme për të jetuar dhe kontribuar në shoqëri.
Sot, në botë njohim rreth 8324 gjuhë, shumë prej të cilave janë të rrezikuara nga zhdukja për shkak të ndikimeve të globalizimit dhe ndryshimeve shoqërore. Këto zhvillime kanë çuar në një humbje të pasurisë gjuhësore dhe kulturore, duke kërcënuar ekzistencën e shumë gjuhëve të tjera. Kjo pasuri është një aset i paçmuar për secilën kulturë dhe komunitet.
Ndërkohë, sigurimi që sistemet arsimore ofrojnë mundësinë për të mësuar në gjuhën amtare është një hap i rëndësishëm në përmirësimin e rezultateve arsimore. Kur studentët mësojnë në një gjuhë që e kuptojnë plotësisht, ata tregojnë aftësi më të mira në të kuptuar, angazhim dhe mendim kritik. Ky është një faktor kyç në zhvillimin e individëve dhe shoqërive, duke ofruar mundësi më të mira për integrimin dhe përparimin.
Një tjetër shqetësim është fakti se çdo dy javë një gjuhë zhduket, duke çuar me vete një trashëgimi të tërë kulturore dhe intelektuale. Kjo humbje ka pasoja të thella, pasi çdo gjuhë përmban një botëkuptim unik dhe një histori të pasur që ka kaluar nga brezi në brez. Kjo e bën ruajtjen e gjuhëve një detyrë urgjente dhe një sfidë globale.
Përkundër këtyre vështirësive, UNESCO vlerëson se vetëm disa qindra gjuhë kanë arritur të përfshihen në sistemet arsimore dhe në domenin publik. Më pak se njëqind prej tyre janë të pranishme në botën digjitale, një hapësirë që po fiton gjithnjë e më shumë rëndësi në jetën e përditshme dhe në zhvillimin e shoqërive moderne. Ky fakt tregon përvojën e pabarabartë që kanë shumë gjuhë në marrëdhënien e tyre me zhvillimin dhe teknologjinë.
Për këtë arsye, Dita Ndërkombëtare e Gjuhës Amtare është një thirrje për veprim dhe angazhim global për mbrojtjen e diversitetit gjuhësor. Ruajtja e gjuhëve të rrezikuara dhe promovimi i shumëgjuhësisë janë hapa të domosdoshëm për të garantuar një të ardhme më të pasur dhe më të larmishme kulturore për brezat që do të vijnë.
