Tirana është një qytet që po ndryshon me shpejtësi, ku ndërtimet shumëkatëshe dhe kullat luksoze po dominojnë horizontin. Megjithatë, për një brez të tërë të rinjsh, këto ndryshime duket se janë vetëm një ëndërr e paarritshme. Çmimet e apartamenteve janë rritur në nivele të papërballueshme, duke e bërë gjithnjë e më të vështirë për ata që sapo kanë hyrë në tregun e punës të realizojnë ëndrrën e një shtëpie.
Sipas të dhënave të fundit, një metër katror në qendër të Tiranës tashmë shkon mbi 2,000 euro, ndërsa edhe zonat periferike kanë përjetuar një rritje dramatike çmimesh, mbi 50% krahasuar me vitin 2020. Për të rinjtë që përpiqen të krijojnë një jetë të pavarur, kjo rritje ka krijuar një barrierë të padukshme. Një apartament i vogël në periferi nuk kushton më pak se 100 mijë euro. Edhe me një kredi afatgjatë, nevojitet një pagë që është jashtë mundësive për shumicën.
Pastrim Parash dhe Inflacioni i Çmimeve
Një prej shkaqeve kryesore të këtij fenomeni është prezenca e parave të pakontrolluara në tregun e pasurive të paluajtshme. Ekspertët dhe hetuesit financiarë kanë ngritur alarmin se pasuritë në Tiranë po shfrytëzohen për pastrim parash, duke përfshirë aktivitetet kriminale dhe korrupsionin. Ky fenomen ndihmon në rritjen artificiale të kërkesës për prona dhe i largon të rinjtë që duan të investojnë në mënyrë të ndershme.
Një ekspert i fushës, shprehet: “Sot shohim ndërtesa që blihen me para në dorë, pa përfshirje të bankave, nga blerës anonimë ose kompani të dyshimta. Kjo e shtrembëron tregun dhe e bën të pamundur për të rinjtë të hyjnë në këtë sektor.” Sipas tij, çmimet do të ulen vetëm kur shteti të marrë masa të fuqishme për të luftuar pastrimin e parave në sektorin imobiliar.
Kreditë dhe Mungesa e Mbështetjes Shtetërore
Pavarësisht se sektori bankar është përshkruar si i qëndrueshëm, kreditë për shtëpi janë të papërballueshme për shumicën e të rinjve. Norma e interesit, edhe pse ka rënë, vazhdon të jetë shumë e lartë për ata që nuk kanë të ardhura të konsiderueshme. Ky problem bëhet edhe më i dukshëm kur merret parasysh se institucionet shtetërore nuk kanë prezantuar ende një politikë të qartë dhe efikase për të mbështetur rininë në ndihmën për strehim.
Ekspertët e ekonomisë vlerësojnë se është e nevojshme një strategji kombëtare që të orientojë zhvillimin urban dhe të sigurojë transparencë në financimin e projekteve të pasurive të paluajtshme. Pa një mbështetje të tillë, të rinjtë do të vazhdojnë të jenë të papërgatitur për të hyrë në tregun e pasurive të paluajtshme.
Krizë Banimi dhe Emigrimi i Të Rinjtë
Nëse ky trend i rritjes së çmimeve vazhdon, Shqipëria mund të përballet me një krizë të thellë banimi për klasën e mesme dhe të rinjtë e arsimuar do të detyrohen të kërkojnë mundësi jashtë vendit. Sociologia Elona Xh. thekson: “Nëse nuk mund të blesh një shtëpi, nuk krijon dot familje dhe nuk mund të ndërtohet një të ardhme. Kur kjo bëhet normë, atëherë kemi një problem të madh si shoqëri.”
Kjo situatë ka të ngjarë të çojë në një polarizim të mëtejshëm të shoqërisë, ku ata që kanë mundësi do të kenë akses në pasuri të paluajtshme, ndërsa ata që janë në kushte më të vështira do të mbeten të margjinalizuar. Në këtë mënyrë, problemi i çmimeve të pasurive të paluajtshme mund të thellojë pabarazinë sociale dhe të shkaktojë pasoja të rënda për shoqërinë shqiptare në tërësi.
