Në një periudhë të pasluftës, të ndikuar nga tensionet dhe kërkesat për liri, Verniku shërbeu si një pikë kyçe për formimin e cetave që luftonin për çështjen kombëtare.
Një prej vendndodhjeve më të njohura ishte një rrap i lashtë, ku mblidheshin vernikasit për të zhvilluar kuvende dhe për të planifikuar lëvizjet e tyre luftarake. Ky rrap ka qenë pjesë e historisë së njohur të luftës për lirinë e Janinës, pasi nga këtu janë nisur çetat e Ahmet Lungut (1910-1912), që luftuan për të mbrojtur qytetin dhe autonominë e tij. Gjatë kësaj periudhe, tetë vernikas mbetën të vrarë në betejat që zhvilluan për këtë çështje.
Një tjetër kapitull i rëndësishëm në historinë e Vernikut është lidhur me cetën që u udhëhoq nga Emin Mzuri gjatë viteve 1912-1914. Kjo çetë u angazhua në disa beteja të rëndësishme, si në Bolene, Kallarat dhe në Qafën e Mbretit. Gjatë këtyre luftimeve, një nga luftëtarët më të njohur të cetës, Muharrem Braka, humbi jetën, duke i dhënë një kontribut të madh luftës për liri.
Çeta e Vernikut vazhdoi të luante një rol të rëndësishëm edhe në Luftën e Vlorës më 1920, ku mori pjesë aktive në zhvillimin e luftimeve deri në çlirimin e plotë të qytetit. Luftimet e zhvilluara në këtë periudhë ishin të pasura me sakrifica, dhe çeta e Vernikut pati një ndikim të jashtëzakonshëm në mbrojtjen e qytetit dhe forcimin e pozicioneve të shqiptarëve në këtë luftë të rëndësishme.
Pas Luftës së Vlorës, çeta e Vernikut u organizua më tej nga Ago Bleta dhe Elmas Koni. Këta liderë ushtarakë krijuan një çetë që zhvilloi luftimet në të gjithë territorin e Vlorës, duke kontribuar në forcimin e qëndrimeve të shqiptarëve në këtë rajon. Luftimet e Vernikut u shtrinë përtej kufijve të qytetit, duke përfshirë zonat e Kote dhe më gjerë, dhe luajtën një rol të madh në çlirimin e Vlorës.
Kjo periudhë është një nga momentet më të rëndësishme të historisë shqiptare, ku Verniku dhe ata që luftuan për lirinë e tij, ndihmuan në formimin e një kombi të pavarur. Luftërat dhe sakrificat e pasuesve të këtij qyteti janë pjesë e pandashme e kujtesës historike dhe të identitetit shqiptar. Pjesëmarrësit e këtyre luftërave, duke përfshirë liderët dhe luftëtarët e Vernikut, janë nderuar për kontributin e tyre të jashtëzakonshëm në mbrojtjen e lirisë dhe në forcimin e shtetit shqiptar.
Historia e çetave të Vernikut është një dëshmi e forcës, kurajës dhe angazhimit të popullit shqiptar për të mbrojtur atdhenë, duke luajtur një rol të rëndësishëm në ngjarjet kyçe të periudhës. Lufta për lirinë e Janinës, Lufta e Vlorës, dhe aktivitetet e vazhdueshme të çetave të Vernikut mbeten shenja të thella në historinë kombëtare të Shqipërisë.
