DAMASK, Siri – Abdullah Zahra, një student universitar 20-vjeçar, ka përjetuar një makth të paimagjinueshëm brenda qendrave të burgimit të Bashar al-Assad-it.
I lidhur me pranga dhe i ulur në dysheme, ai pa tym që dilte nga lëkura e një shoku qelie teksa torturuesit i aplikonin elektroshok. Pastaj erdhi radha e tij. E varën nga kyçet e duarve derisa gishtat mezi prekën tokën, duke e elektroshokuar dhe rrahur për dy orë, ndërsa i ati i tij detyrohej të shikonte.
Kjo ndodhi në vitin 2012, kur regjimi i Assad-it përdorte aparatin e tij të sigurisë për të shtypur protestat kundër pushtetit të tij. Me rrëzimin e Assad-it një muaj më parë, mekanizmi i tij i dhunës po del në dritë. Aktivistët dhe ish-të burgosurit tregojnë për një sistem të organizuar torturash, me mbi 100 qendra burgimi ku dhuna seksuale, ekzekutimet masive dhe mizoritë ishin rutinë.
Banorët e Sirisë jetuan për më shumë se një dekadë nën një mbulesë frike, ku zhdukja e dhjetëra mijëra njerëzve ishte tabu. Por tani, pas rënies së regjimit, qendrat e burgimit janë hapur dhe të burgosurit janë liruar, duke i dhënë popullit mundësinë për të dëshmuar për krimet.
Zahra, tani 33 vjeç, vizitoi degën 215 të inteligjencës ushtarake në Damask, ku ishte mbajtur për dy muaj. Në një qeli 4×4 metra pa dritare, ai kujtonte të qëndronte me 100 burra të tjerë, secili i kufizuar në një pllakat dyshemeje. Kur ventilatorët ndalonin, disa mbyteshin. Kufomat e shokëve të qelisë vendoseshin pranë tualetit derisa të burgosur të tjerë të vinin për t’i mbledhur.
Sistemi i shtypjes i Assad-it u zgjerua ndërsa lufta civile përshkallëzohej. Qendra të reja torturash u hapën në aeroporte ushtarake, nën ndërtesa dhe në komplekse të sigurisë. Zahra humbi babain dhe 13 të afërm të tjerë në këto burgje. Ai i njohu trupat e tyre në fotot e rrjedhura nga një dezertor, por kufomat nuk u gjetën kurrë.
Grupet për të drejtat e njeriut vlerësojnë se të paktën 150,000 njerëz u zhdukën që nga viti 2011, shumica në rrjetin e burgjeve të Assad-it. Shumë prej tyre u vranë nga torturat ose kushtet mizore të burgimit.
Tortura kishte emra si “magjike” dhe “rrota”. Ish-të burgosuri Abdul-Karim Hajeko rrëfen se si u torturua me një dërrasë të lakuar që e paloste trupin e tij në gjysmë. Të tjerë përshkruajnë goditje brutale dhe trajtime çnjerëzore.
Rasha Barakat, një grua 34-vjeçare, rrëfen se u arrestua dhe u torturua për ditë me radhë. Ajo humbi bashkëshortin e saj, i cili vdiq nën tortura. Pas lirimit, ajo përqafoi fëmijët e saj, por thotë se “diçka mungon”.
Tani, dëshmitë për mizoritë po përdoren për të ndërtuar raste gjyqësore kundër zyrtarëve të regjimit të Assad-it. Qindra mijëra dokumente janë mbledhur nga qendrat e burgimit, duke përfshirë lista të të burgosurve të vrarë dhe dosje mbi aktivistët.
Rënia e Assad-it ka nxjerrë në pah plagët e thella të Sirisë. Familjet kërkojnë përgjigje për të zhdukurit dhe drejtësi për brezin e humbur. Por procesi për të mbledhur prova dhe për të ndëshkuar përgjegjësit mbetet një sfidë monumentale.
