Mbi 90 për qind e bizneseve në Kosovë janë shkëputur nga rrjeti elektrik pas liberalizimit të tregut, duke shkaktuar humbje dhe pakënaqësi të thella.
Nga data 16 gusht, qindra biznese në Kosovë janë përballur me ndërprerje të furnizimit me energji elektrike. Ky hap erdhi pas vendimit për liberalizimin e tregut të energjisë, që detyron kompanitë e mëdha të lidhen me furnizues privatë dhe jo më me KEDS-in. Autoritetet njoftuan se mbi 90% e 1.400 njehsorëve të identifikuar si biznese janë shkyçur.
Sipas rregullores, kompanitë me mbi 50 punëtorë ose me qarkullim vjetor mbi 10 milionë euro duhet të lidhen me një nga 22 furnizuesit e licencuar nga ZRrE. Për dy muaj, KEK-u kishte vepruar si furnizues i përkohshëm, por afati përfundoi më 31 korrik. Ndërkohë, disa qindra biznese kanë nënshkruar kontrata me furnizues privatë, por shumë të tjera nuk kanë arritur marrëveshje.
Vendimi ka shkaktuar reagime të ashpra nga organizatat ekonomike. Dhoma Ekonomike e Grave të Kosovës (G7) ka paralajmëruar se ndërprerjet masive dëmtojnë veçanërisht bizneset në pronësi të grave, duke sjellë humbje financiare dhe rrezikim të vendeve të punës. Sipas tyre, procesi është zbatuar në mënyrë të papërgatitur dhe shpesh në prani të policisë, gjë që ka krijuar pasiguri dhe imazh negativ për investitorët.
Edhe Oda Ekonomike e Kosovës ka reaguar duke e cilësuar ndërprerjen si të jashtëligjshme dhe shkatërruese për klimën e biznesit. OEK theksoi se janë raportuar raste kur edhe kompani me kontrata të vlefshme janë shkyçur, duke ngritur dyshime mbi mënyrën e zbatimit të vendimit.
Në të njëjtën linjë, Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë ka akuzuar institucionet për mungesë transparence, duke paralajmëruar pasoja të rënda për ekonominë, si rritje çmimesh, humbje vendesh pune dhe mbyllje të bizneseve. Edhe Lidhja e Bizneseve të Kosovës e cilësoi masën arbitrare, duke kërkuar ndërhyrjen e menjëhershme të qeverisë dhe shkarkimin e bordit të ZRrE-së.
Nga ana politike, opozita e ka quajtur këtë situatë një “katastrofë ekonomike kombëtare”. Sipas tyre, ndërprerja e energjisë për bizneset mund të prekë mbi 100 mijë familje dhe të dëmtojë prodhimin vendas. Liberalizimi i tregut, i parashikuar me ligj që nga viti 2016, mbetet ende një proces i paplotësuar, që në vend të konkurrencës dhe efikasitetit, ka sjellë tension dhe pasiguri në ekonominë e Kosovës.
