Nga 1 janari 2025, Altin Dumani, kryeprokurori i Prokurorisë së Posaçme (SPAK), do të marrë zyrtarisht kompetencat e Komisionerëve Publikë, duke shënuar një ndryshim të rëndësishëm në procesin e rivlerësimit të gjyqtarëve dhe prokurorëve në Shqipëri.
Ky zhvillim vjen si rezultat i përfundimit të mandatit të Komisionit të Pavarur të Kualifikimit (KPK) dhe të Komisionerëve Publikë më 31 dhjetor 2024.
Në një vendim të marrë gjatë mbledhjes së Këshillit të Ministrave më 13 dhjetor, qeveria ka përcaktuar që zyrat e përdorura deri më tani për procesin e Vettingut të kalojnë nën administrimin e SPAK dhe Ministrisë së Drejtësisë. Ky vendim lidhet me përfundimin e misionit të dy organeve kryesore të Vettingut, duke përgatitur terrenin për një qasje të re në menaxhimin e rasteve të mbetura.
Altin Dumani do të marrë përsipër përfaqësimin e çështjeve të apelimit pranë Kolegjit të Posaçëm të Apelimit (KPA), pas përfundimit të mandateve të komisionerëve publikë Florian Ballhysa dhe Irena Nino. Kjo lëvizje shënon një ndryshim të rëndësishëm në strukturën e Vettingut, duke kaluar përgjegjësitë në duart e SPAK.
Procesi i Vettingut, i cili ka vijuar për më shumë se gjashtë vite, ka pasur ndikim të ndjeshëm në sistemin e drejtësisë shqiptare. Në shkallën e parë, janë kontrolluar 805 funksionarë të drejtësisë, nga të cilët 268 janë shkarkuar nga detyra, ndërsa rreth 100 të tjerë kanë dhënë dorëheqjen përpara përfundimit të procesit. Megjithatë, ende mbeten 42 raste të apeluara për shqyrtim në KPA.
Afati për përfundimin e shqyrtimit të këtyre çështjeve në shkallën e dytë është qershori 2026. Ndërkohë, në Gjykatën Europiane të të Drejtave të Njeriut në Strasburg janë depozituar padi nga 130 gjyqtarë dhe prokurorë të shkarkuar, duke e vendosur procesin e Vettingut nën një vëzhgim të ri ndërkombëtar.
Kalimi i zyrave të rivlerësimit të gjyqtarëve nën administrimin e SPAK dhe Ministrisë së Drejtësisë sinjalizon një fazë të re në reformën në drejtësi. Ndërsa fokusi i SPAK do të përqendrohet te trajtimi i çështjeve të mbetura, mbetet për t’u parë se si kjo strukturë do të përballojë barrën e re të përgjegjësive dhe se çfarë ndikimi do të ketë kjo qasje e re në përfundimin e procesit të Vettingut.
Qeveria dhe institucionet e drejtësisë janë vendosur përballë sfidave të reja në këtë fazë përfundimtare të reformës. Për të ruajtur besueshmërinë e procesit, kërkohet transparencë dhe vendime të drejta, duke pasur parasysh ndikimin e Vettingut jo vetëm në sistemin e drejtësisë, por edhe në perceptimin publik për shtetin ligjor.
