Martesat në moshë të hershme janë një fenomen i zakonshëm në komunitetin rom, por ky zakoni ka sjellë shpesh debate dhe tensione në lidhje me përputhshmërinë e tij me ligjin dhe traditat e shoqërisë shqiptare.
Komuniteti rom, i cili ka një histori të pasur me tradita të veçanta kulturore, martohet më herët në krahasim me pjesën tjetër të shoqërisë shqiptare, dhe kjo ka shkaktuar shqetësime, sidomos kur vihen në dukje problemet që vijnë pas këtyre martesave të hershme, raporton gazetari i TV Apollon Ndriçim Gjoshi.
Në shumë raste, romët martohen në moshën 13-19 vjeç, dhe kjo nuk është një përvojë e zakonshme në shumicën e popullsisë shqiptare. Përkundrazi, martesat janë të lidhura fort me traditat e tyre dhe shumë herë këto martesa nuk regjistrohen as në Bashki dhe as nuk ndahen përmes gjykatave, duke mbajtur kështu një sistem paralel që është larg rregullave të shoqërisë civile. Ky fenomen ka sjellë pasiguri dhe ka ngritur pyetje rreth ndikimit të tij në zhvillimin personal dhe profesional të individëve të rinj të komunitetit.
Përveç martesave të hershme, një tjetër problematikë që lidhet me komunitetin rom është niveli i arsimit dhe punësimit. Studimet dhe anketat kombëtare kanë treguar se arsimi është një fushë ku komuniteti rom ka mbetur pas, për shkak të barrierave të shumta, përfshirë paragjykimet dhe mungesën e mundësive. Ky faktor ka ndikuar drejtpërdrejt në varfërinë e shumë familjeve rome, duke krijuar një rreth vicioz ku pa arsim dhe punësim, mundësitë për zhvillim janë të kufizuara.
Një studim i fundit ka nxjerrë në pah se, mbi gjysmën e martesave të romëve përfundojnë në divorcl, një shifër që është më e lartë se mesatarja e shoqërisë shqiptare. Kjo tregon se ndonëse martesa në moshë të hershme mund të jetë një traditë, ajo nuk është gjithmonë një mundësi për ndërtimin e një familjeje të qëndrueshme, por shpesh kthehet në një barrë të rëndë për individët, veçanërisht për gratë dhe vajzat e reja.
Në një intervistë për televizionin Apollon, zonja Hamite Milanj, një grua 65-vjeçare, dha mendimin e saj mbi këtë fenomen. Ajo u shpreh se martesa në moshë të hershme është një pjesë e rëndësishme e traditës rome, dhe se ky fenomen është i thellë dhe i rrënjosur në kulturën e tyre. Megjithatë, ajo pohoi se përpjekjet për të ndryshuar këto praktika janë të rëndësishme, veçanërisht në një shoqëri që po ndryshon dhe që i kërkon komunitetit rom të integrohet më shumë dhe të respektojë ligjet e shtetit.
Romët vazhdojnë të ruajnë traditën
Shumë romë janë të ndarë mes ruajtjes së traditave të tyre dhe dëshirës për t’u përshtatur me rregullat e shoqërisë moderne, dhe ky konflikt mund të krijojë tensione në shumë aspekte të jetës së tyre, përfshirë martesat, arsimin dhe punësimin. Si pasojë, shumë romë jetojnë në kushte varfërie, duke u përballur me vështirësi të vazhdueshme për të siguruar mundësi më të mira për fëmijët e tyre dhe për të tejkaluar pengesat sociale dhe ekonomike që i shoqërojnë.
Kjo situatë kërkon një qasje të balancuar që merr parasysh traditat kulturore dhe, njëkohësisht, i përgjigjet nevojës për integrim dhe përputhje me ligjet dhe normat e shoqërisë shqiptare. Për të arritur këtë, është e nevojshme që të angazhohen organizata dhe autoritete që punojnë me komunitetin rom, për të promovuar arsimin, rritjen e ndërgjegjësimit dhe mbështetje për ata që dëshirojnë të ndryshojnë dhe të përshtaten me kushte më të mira jetese.
Në këtë drejtim, krijimi i mundësive për arsimim, punësim dhe integrim shoqëror mund të jetë një hap i rëndësishëm për përmirësimin e kushteve të jetesës për romët dhe për ndihmën ndaj ndryshimeve që ata mund të bëjnë për të përmirësuar jetesën e tyre, duke ruajtur gjithashtu traditat e tyre.
