Një ekip shkencëtarësh çekë ka realizuar një zbulim të jashtëzakonshëm në Shqipërinë e Jugut, duke zbuluar liqenin termal nëntokësor më të madh në botë.
Ky liqen, që është quajtur “Liqeni Neuron”, ndodhet në një zonë malore kufitare mes Shqipërisë dhe Greqisë, ku shkencëtarët kanë realizuar kërkime të thella për disa vjet. Ky zbulim shënon një moment të rëndësishëm në fushën e eksplorimeve gjeologjike dhe hidrologjike.
Shkencëtarët kanë eksploruar për vite me radhë strukturat nëntokësore të luginave malore, dhe gjatë një ekspedite në vitin 2021, ata zbuluan një sistem të gjerë shpellash në Leskovik, në Luginën e Vromonerit, të vendosur në anën shqiptare të kufirit. Ky sistem përmban burime termale që lëshojnë kolona avulli të ngrohtë dhe, gjatë mëtejësimit të kërkimeve, ata identifikuan një humnerë të thellë mbi 100 metra, të cilën e emërtuan “Atmos”.
Në fund të kësaj humnerë, shkencëtarët konfirmuan se kishin zbuluar një liqen termal me përmasa të jashtëzakonshme. Me një gjatësi prej 138 metrash, gjerësi prej 42 metrash dhe perimetër prej 345 metrash, ai përmban rreth 8,335 metra kub ujë të nxehtë. Ky liqen është një fenomen natyror i pabesueshëm që do të ketë një ndikim të madh në studimet shkencore të ardhshme.
Zbulimi i liqenit dhe hartimi i sistemit të shpellës u realizua falë përdorimit të teknologjisë së avancuar, veçanërisht me ndihmën e një skaneri celular LIDAR. Ky instrument mundësoi matjen e sakta të shpellës dhe të gjithë zonës së liqenit, duke krijuar një hartë të detajuar. Po ashtu, ekipi ka bashkëpunuar me hidrologë për të analizuar pjesën nënujore të liqenit duke përdorur sonar, që do të ndihmojë për të kuptuar më mirë veprimin e ujërave termale.
Zbulimi ka një rëndësi të jashtëzakonshme shkencore. Uji mineral i liqenit është i ngopur me sulfur hidrogjeni, i cili oksidohet në kontakt me ajrin dhe prodhon acid sulfurik. Ky acid, duke shpërbërë shkëmbinjtë gëlqerorë, krijon hapësira të reja nën tokë dhe ndihmon në formimin e strukturave të reja natyrore. Ky proces ka një ndikim të drejtpërdrejtë në formimin e peizazheve gjeologjike të zonës.
Zbulimi i këtij liqeni termal është një mundësi e shkëlqyer për të kuptuar më mirë lidhjet midis burimeve ujore nën tokë dhe sipërfaqësore. Shkencëtarët besojnë se ky studim mund të ndihmojë në mbrojtjen e zonës dhe në zhvillimin e kërkimeve hidrologjike të ardhshme. Puna do të vazhdojë me qëllim të përmirësimit të njohurive për mënyrën se si funksionojnë këto burime natyrore.
Ky zbulim ka gjithashtu rëndësi për Shqipërinë, e cila tani mund të konsiderohet si një destinacion kryesor për studime shkencore dhe gjeologjike ndërkombëtare. Ky liqen termal është një shembull i mrekullueshëm i pasurisë natyrore të vendit dhe mund të nxisë investime të reja në fushën e kërkimeve shkencore dhe turizmit.
