Viti 2025 pritet të sjellë një transformim të rëndësishëm në tregun financiar të Shqipërisë, duke përfshirë sektorin bankar, mikrofinancën dhe sigurimet.
Risitë e reja synojnë të rrisin efikasitetin, të ulin kostot dhe të përmirësojnë përvojën e konsumatorëve shqiptarë në shërbimet financiare.
Lehtësimi i Pagesave me Anëtarësimin në SEPA
Anëtarësimi i Shqipërisë në zonën SEPA në nëntor të vitit 2024 ishte një moment kyç për integrimin financiar me Bashkimin Europian. Transfertat ndërkombëtare pritet të bëhen më të shpejta dhe me kosto shumë më të ulëta. Aktualisht, pagesat nga Shqipëria drejt zonës SEPA janë deri në 10 herë më të shtrenjta krahasuar me ato brenda zonës. Me SEPA, transfertat pritet të kryhen brenda një dite pune, duke kursyer deri në 20 milionë euro në vit për ekonominë shqiptare.
Për bizneset shqiptare, kjo do të nënkuptojë akses më të lehtë në tregjet europiane, rritje të konkurrencës dhe zgjerim të marrëdhënieve tregtare. Ky ndryshim është veçanërisht i rëndësishëm për sektorët strategjikë si turizmi dhe remitancat, ndërsa ulja e kostove të transfertave në euro pritet të formalizojë më tej këto flukse.
Open Banking: Hap i Ri Drejt Inovacionit Financiar
Open banking, një koncept i mbështetur në Direktivat e Bashkimit Europian për pagesat (PSD2), pritet të revolucionarizojë tregun financiar shqiptar në vitin 2025. Kjo qasje i lejon konsumatorët të ndajnë të dhënat e tyre financiare me institucione të tjera, duke mundësuar pagesa dhe shërbime më të avancuara përmes platformave fintech.
Pavarësisht vonesave në operacionalizimin e këtyre shërbimeve gjatë vitit 2024, fillimi i ofrimit të tyre në 2025 do të hapë rrugën për financa të hapura (open finance). Kjo do të dixhitalizojë proceset e kredidhënies dhe investimeve, duke sjellë përfitime të mëdha për konsumatorët dhe përfshirjen financiare në tërësi.
Shtrëngimi i Kritereve për Kreditë e Shpejta
Më 1 janar 2025 hyn në fuqi një paketë rregulloresh të reja që synojnë disiplinimin e tregut të mikrofinancës. Institucionet financiare jobanka nuk do të mund të ofrojnë kredi të shpejta pa një analizë të detajuar të aftësisë paguese të huamarrësit. Për më tepër, një individ nuk mund të marrë më shumë se dy kredi konsumatore njëkohësisht, ndërsa raporti i shërbimit të borxhit ndaj të ardhurave nuk duhet të kalojë 60%.
Këto masa synojnë të shmangin mbiborxhin dhe të krijojnë një treg më të përgjegjshëm financiar, duke vendosur standarde më të larta për vlerësimin e aftësisë paguese të kredimarrësve.
Sigurimet: Parimi Bonus-Malus dhe Çmime të Diferencuara
Në sektorin e sigurimeve, aplikimi i parimit të bonus-malus dhe elementeve të tjera të rrezikut më në fund do të zbatohet gjatë 2025-ës. Ky sistem do të mundësojë çmime të diferencuara për sigurimin e detyrueshëm të mjeteve, duke shpërblyer drejtuesit me histori të mirë sigurimesh dhe duke ndëshkuar ata me sjellje të rrezikshme në rrugë.
Përfitime Ekonomike dhe Sociale
Implementimi i këtyre risive financiare pritet të ketë ndikim të gjerë ekonomik dhe social. Nga lehtësimi i transaksioneve ndërkufitare e deri te formalizimi i remitancave, të gjitha këto ndryshime janë pjesë e një strategjie më të gjerë për rritjen e mirëqenies dhe integrimin e plotë të Shqipërisë në tregjet globale.
Sfida dhe Perspektiva
Megjithëse përfitimet janë të mëdha, sukseset e këtyre risive varen nga zbatimi teknik dhe operacional i standardeve të reja. Institucionet financiare duhet të investojnë në teknologji dhe burime njerëzore për të përmbushur këto kërkesa, ndërsa Banka e Shqipërisë do të luajë një rol udhëheqës për të siguruar që këto ndryshime të realizohen brenda afateve.
2025-a shënon një kapitull të ri për sektorin financiar shqiptar, duke afruar vendin më pranë standardeve të Bashkimit Europian dhe duke hapur mundësi të reja për zhvillim ekonomik dhe përfshirje financiare.
