Bashkimi Evropian ka arritur një marrëveshje mes eurodeputetëve dhe shteteve anëtare për të ndaluar të gjitha importet e gazit rus deri në vjeshtën e vitit 2027, duke i hequr Moskës një burim të rëndësishëm financiar për luftën në Ukrainë.
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, deklaroi se kjo masë shënon “agimin e një epoke të re të pavarësisë së plotë energjetike të Evropës nga Rusia”. Ajo theksoi se vendimi është një hap i domosdoshëm për sigurinë strategjike të BE-së dhe për mbështetjen e Ukrainës në përballjen me agresionin rus.
Data e vendosur – vjeshta e vitit 2027 – është një kompromis mes Parlamentit Evropian, i cili kërkonte një ndalim më të shpejtë, dhe disa shteteve anëtare që kërkuan më shumë kohë për përshtatjen me realitetin e ri energjetik.
Komisioneri Evropian i Energjisë, Dan Jorgensen, u shpreh: “Mjaft me përpjekjet e shantazhit. Mjaft me manipulimin e tregut nga Putini. Ne jemi në solidaritet me Ukrainën.”
Afatet e ndalimit:
- Për gazin e tubacioneve, ndalimi i kontratave afatgjata hyn në fuqi më 30 shtator 2027 dhe zbatohet plotësisht jo më vonë se 1 nëntor 2027.
- Për gazin natyror të lëngshëm (LNG), ndalimi i kontratave afatgjata zbatohet nga 1 janari 2027.
- Për kontratat afatshkurtra, ndalimi hyn në fuqi më 25 prill 2026 për LNG dhe më 17 qershor 2026 për gazin e tubacioneve.
Marrëveshja do të miratohet formalisht nga Parlamenti Evropian dhe shtetet anëtare, por kompromisi i arritur siguron rrugën për një votim pa pezullime.
Kompanitë evropiane do të kenë mundësi të përdorin një rast “force majeure” për të arsyetuar ndërprerjen e kontratave, duke iu referuar ndalimit të vendosur nga BE.
Çështja e Hungarisë dhe Sllovakisë:
Për të shmangur mundësinë e vetos nga Hungaria dhe Sllovakia, Komisioni Evropian preferoi një instrument ligjor në vend të sanksioneve. Kryeministri hungarez Viktor Orbán ka deklaruar se do të vazhdojë importet e hidrokarbureve ruse, pavarësisht politikave të BE-së.
Kompromisi parashikon që Komisioni do të paraqesë një propozim të veçantë në muajt e ardhshëm për ndërprerjen e importeve të gazit rus nga Hungaria dhe Sllovakia deri në fund të vitit 2027.
Rënia e varësisë nga gazi rus:
BE ka reduktuar ndjeshëm varësinë nga energjia e Rusisë:
- Pjesa e gazit rus në importet e BE-së ka rënë nga 45% në vitin 2021 në 19% në vitin 2024.
- Rusia vazhdon të mbetet një nga furnizuesit kryesorë të LNG në BE, me rreth 20% të importeve në vitin 2024, apo 20 miliardë metra kub.
Në total, importet e gazit rus pritet të arrijnë në 15 miliardë euro këtë vit.
Me këtë vendim, Bashkimi Evropian synon t’i heqë Rusisë një nga burimet kryesore të të ardhurave që financojnë luftën në Ukrainë, duke vijuar përpjekjet për një Evropë më të sigurt dhe më pak të varur nga energjia ruse.
