Pas një rruge të ngatërruar proceduriale që zgjati gati dy vite, ligjshmëria e projektit të Aeroportit Ndërkombëtar të Vlorës është rikthyer në qendër të vëmendjes. Gjykata Administrative e Apelit ka vendosur ta kthejë për rigjykim çështjen e shumëdebatuar, duke njohur për herë të parë organizatat mjedisore si palë të ligjshme në proces.
Ky vendim vjen pas një maratone gjyqësore të komplikuar: dosje të kthyer mbrapsht, pyetje të mbetura pezull nga Gjykata e Lartë dhe mungesë të masave urgjente për mbrojtjen e zonës së mbrojtur Vjosë–Nartë, aty ku ndërtimi i aeroportit ka vijuar pa u ndalur.
Edhe pse vendimi i Apelit nuk është zbardhur ende, ai pritet të apelohet nga ana e qeverisë dhe konsorciumit zbatuës. Ndërkohë avokatët e “Res Publica” dhe studios “Mecci”, që përfaqësojnë paditësit, e konsiderojnë këtë hap si një rikthim në normalitetin procedural dhe si konfirmim të së drejtës së organizatave për të kundërshtuar projekte që prekin zonat e mbrojtura.
“Shpresa është e vogël”, thonë ambientalistët
Përfaqësuesi i PPNEA-së, Joni Vorpsi, shpreh skepticizëm: vonesat dhe mungesa e masave parandaluese – si pezullimi i punimeve – sipas tij e kanë bërë të pamundur mbrojtjen reale të territorit.
Sipas tij, ndërtimi i aeroportit ka nisur pa leje të plota dhe ka vijuar pavarësisht thirrjeve nga institucione ndërkombëtare, përfshirë Komitetin e Bernës dhe Parlamentin Europian.
“Deri sa të nisë një proces i plotë gjyqësor, rreziku është që rrjeti i zonave të mbrojtura bregdetare të jetë shkatërruar,” tha ai për Citizens.al.
Një proces i gjatë, i ngatërruar dhe i mbushur me precedentë
Padia fillestare e PPNEA dhe AOS u depozitua në nëntor 2022, me argumentin se projekti cënon legjislacionin mjedisor dhe procedurat e konsultimit publik. Por kërkesat për masa paraprake – pezullimin e punimeve – janë rrëzuar sistematikisht nga të gjitha shkallët e gjyqësorit.
Avokatët e “Res Publica” kanë dokumentuar:
- vonesa të gjata në transferimin e dosjes,
- konflikte kompetencash,
- mosmarrëveshje mes gjykatave të shkallëve të ndryshme,
- situata kur afatet ligjore janë tejkaluar pa arsye.
Ndërkohë, Aeroporti i Vlorës vazhdon të ndërtohet. Dhe paralel me konfliktin mjedisor, SPAK po heton mënyrën se si u dha koncesioni — dyshimet kryesore lidhen me procedura të paracaktuara dhe tenderim të manipuluar.
Beteja juridike shkon drejt Gjykatës Kushtetuese
Organizatat mjedisore kanë paraqitur gjithashtu ankim në Gjykatën Kushtetuese, duke sfiduar vendimin e Gjykatës së Lartë që rrëzoi kërkesën për pezullim. Aty pritet një tjetër përballje për argumentet e mbrojtjes së zonave të mbrojtura.
Në këtë panoramë të ngarkuar, çështja e Aeroportit të Vlorës ka marrë përmasat e një testi të madh për shtetin ligjor: sa vlejnë zonat e mbrojtura përballë projekteve strategjike? Sa mund të zgjasin proceset? Kush mban përgjegjësi për dëmet e pakthyeshme që mund të ndodhin ndërkohë?
Përgjigjet priten në sallën e gjyqit — ndërsa punimet në Nartë vazhdojnë.
