Në emisionin “Ballafaqim” me gazetarin Besnik Sulejmani, historiani Naun Kule ka zbuluar detaje interesante mbi momentet kyçe të shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë.
Ai ndau informacione të rëndësishme lidhur me rolin e fuqive të mëdha dhe qëllimet e tyre, duke ndriçuar sfondin kompleks historik që rrethoi këtë ngjarje madhore.
Kule theksoi se mbështetja për Shqipërinë nisi të kristalizohej nga vende si Austro-Hungaria dhe Rumania, të cilat panë një interes strategjik në ruajtjen e një Shqipërie autonome apo të pavarur. Në këtë kontekst, ambasadori austriak dhe figura të tjera të rëndësishme të politikës ndërkombëtare luajtën një rol të drejtpërdrejtë në nxitjen e Ismail Qemalit për të ndërmarrë hapat vendimtarë drejt pavarësisë.
Megjithatë, rruga drejt pavarësisë nuk ishte aspak e lehtë. Historiani foli për orekset territoriale të fqinjëve, veçanërisht të Serbisë dhe shteteve sllave, të cilat kishin plane për ndarjen e tokave shqiptare. Deklaratat e qarta të qeverisë serbe, si ajo e kryeministrit Nikola Pashiç më 7 dhe 10 nëntor 1912, treguan ambicien e Serbisë për të arritur në portin strategjik të Durrësit, duke e parë këtë si një nevojë jetike për daljen në Adriatik.
Sipas Kulës, dëshira e fuqishme e shteteve serbo-sllave për të copëtuar Shqipërinë përfaqësonte një kërcënim të madh, i cili u bë edhe më i dukshëm në kontekstin e zhvillimeve të Luftës Ballkanike. Këto qëllime agresive u ndeshën me përpjekjet e Austro-Hungarisë për të mbajtur balancat gjeopolitike në rajon dhe për të penguar ekspansionin serb.
Ndërsa përplasjet mes interesave të fuqive të mëdha po zhvilloheshin në skenën ndërkombëtare, shqiptarët gjetën një aleat të rëndësishëm në Austro-Hungarinë, e cila e shihte një Shqipëri të fortë si barrierë ndaj zgjerimit sllav në jug të Ballkanit.
Kule gjithashtu vuri në pah rolin e shqiptarëve të diasporës, sidomos në vende si Rumania, ku komunitetet shqiptare kontribuuan financiarisht dhe diplomatikisht për realizimin e aspiratave kombëtare.
Këto zhvillime tregojnë se shpallja e Pavarësisë nuk ishte vetëm një akt politik i brendshëm, por një ngjarje e lidhur ngushtë me strategjitë ndërkombëtare dhe interesat e fuqive të mëdha.
Në fund, historiani e përmbylli me një reflektim mbi faktin se armiqësitë dhe sfidat e asaj periudhe janë një kujtesë e rëndësishme për shqiptarët sot, për të ruajtur unitetin dhe sovranitetin kombëtar në një botë ende të ndikuar nga gjeopolitika.
