Donald Trump deklaron se “paqa në Lindjen e Mesme” ka nisur, por realiteti në terren tregon tensione të reja, mosmarrëveshje politike dhe një armëpushim ende të brishtë.
Presidenti amerikan Donald Trump ka shpallur me entuziazëm fillimin e një “epoke të re paqeje” në Lindjen e Mesme, por zhvillimet në rajon flasin ndryshe. Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu theksoi të dielën se “fushata nuk ka përfunduar ende”, ndërsa Izraeli vijon sulmet ajrore në Liban dhe mban pozicione ushtarake në Gaza. Ai paralajmëroi se disa armiq “po përpiqen të rikuperohen për të na sulmuar sërish.”
Këto deklarata tregojnë se ndalimi i përkohshëm i luftimeve nuk përbën fundin e konfliktit, por një periudhë të paqartë tranzicioni. Një çështje e hapur mbetet zbatimi i një armëpushimi të qëndrueshëm dhe vendimi për tërheqjen përfundimtare të trupave izraelite nga Gaza, një skenar që mbetet i pasigurt dhe i debatueshëm.
Një nga çështjet më delikate është kthimi i trupave të 24 pengjeve izraelite që mbeten në Gaza. Ministri i Mbrojtjes, Israel Katz, deklaroi se qeveria e tij do të “veprojë me forcë të plotë për t’i rikthyer ata në atdhe” dhe për të siguruar çarmatosjen e Hamasit. “Gaza duhet të demilitarizohet,” theksoi ai, duke sinjalizuar vazhdimësinë e operacioneve ushtarake.
Në të njëjtën kohë, marrëveshja e arritur parashikon lirimin e 250 të burgosurve palestinezë të dënuar për krime të rënda dhe rreth 1,700 të ndaluar, mes tyre edhe fëmijë. Megjithatë, sipas organizatës izraelite për të drejtat e njeriut “HaMoked”, më shumë se 9,000 palestinezë mbeten në burgjet izraelite, shumica nën “ndalim administrativ”, një praktikë ku të ndaluarit mbahen pa gjyq apo prova publike.
Presidenti Trump deklaroi të hënën se “faza e dytë” e planit të armëpushimit tashmë ka nisur, por nuk sqaroi se çfarë nënkupton konkretisht kjo fazë. Analisti izraelit Nimrod Goren nga instituti “Mitvim” e cilësoi zbatimin e fazës së parë si “një arritje të madhe diplomatike”, por paralajmëroi se pyetjet thelbësore mbi të ardhmen e palestinezëve dhe izraelitëve mbeten pa përgjigje.
Çështja e shtetit palestinez mbetet gjithashtu pezull. Plani i Trumpit nuk ofron asnjë garanci për krijimin e një shteti palestinez të njohur ndërkombëtarisht. Ndërkohë që mbështetja globale për zgjidhjen me dy shtete është në rritje, në Izrael kjo ide është në rënie. Një sondazh i “Pew Research Center” tregon se vetëm 21% e izraelitëve besojnë se bashkëjetesa me një shtet palestinez është e mundur, përqindja më e ulët që prej vitit 2013.
“Paqja nënkupton një zgjidhje me dy shtete, por liderët aktualë në pushtet nuk e duan këtë. Ata po bëjnë çmos për ta bllokuar,” theksoi Goren. Megjithatë, gjatë një deklarate në bordin e “Air Force One”, Trump shmangu komentet konkrete: “Disa njerëz preferojnë zgjidhjen me një shtet, disa me dy. Do të shohim.”
Një tjetër pikë e paqartë është e ardhmja e Gazës. Plani i Trump parashikon që territori të administrohet përkohësisht nga një “komitet teknokratësh palestinezë” nën mbikëqyrjen e një “Bordi Paqeje”, që do të drejtohet prej tij vetë dhe mund të përfshijë figura ndërkombëtare si ish-kryeministri britanik Tony Blair. Por roli i Autoritetit Palestinez mbetet i pasigurt, pasi ai duhet të kalojë “reforma të thella” përpara se të marrë kontrollin e territorit.
Ekspertët e shohin këtë si një skenar të pamundur. Diana Buttu, ish-këshilltare e Organizatës për Çlirimin e Palestinës, tha se plani nuk garanton drejtësi apo riparime për viktimat e luftës. “Një paqe e qëndrueshme kërkon përgjegjësi dhe reparacione, gjë që nuk po ndodh,” theksoi ajo.
Ndërkohë, Izraeli përballet me akuza për gjenocid në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë, ndërsa ndaj kryeministrit Netanyahu dhe ish-ministrit të Mbrojtjes, Yoav Gallant, janë lëshuar urdhër-arreste nga Gjykata Penale Ndërkombëtare. Izraeli i ka hedhur poshtë me forcë të gjitha akuzat.
Pavarësisht deklaratave optimiste të Trump, realiteti në terren mbetet i paqartë dhe i mbushur me tensione. “Paqja e madhe” që ai shpalli në Knesset duket më shumë si një ndalesë e përkohshme sesa si fillimi i një epoke të re bashkëjetese në Lindjen e Mesme.
