Masoud Pezeshkian, presidenti iranian, deklaroi se gratë kanë të drejtë zgjedhjeje mbi hixhabin, duke kundërshtuar shtypjen e fundit dhe duke sfiduar rivalët konservatorë.
Presidenti iranian Masoud Pezeshkian, i njohur si figurë më e moderuar, ka dalë publikisht kundër detyrimit për të mbajtur hixhab dhe kundër shtypjes së protestave që shpërthyen pas vdekjes së Mahsa Amini tre vite më parë. Në një intervistë për NBC News, ai tha se “njerëzit kanë të drejtë të zgjedhin” dhe pranoi se autoritetet iraniane kishin dështuar në menaxhimin e situatave të brendshme.
Pezeshkian u shpreh se në fjalime të mbajtura edhe në xhami kishte kritikuar qartë mënyrën se si u trajtua rasti Amini, duke e cilësuar të papranueshëm. Megjithatë, ai akuzoi opinionin ndërkombëtar se po e zmadhojnë situatën dhe po injorojnë viktimat e përditshme në Gaza, Liban, Jemen e Siri.
Edhe pse pozicioni i tij shihet si hap i guximshëm, analistët theksojnë se ai ka shumë pak fuqi për të frenuar forcat e sigurisë, të cilat pas luftës me Izraelin në qershor kryen arrestime masive ndaj pakicave etnike dhe emigrantëve afganë. Aktivistët e të drejtave të njeriut raportojnë për një klimë represive në rritje.
Intervista preku gjithashtu programin bërthamor të Iranit. Satelitët tregojnë se Teherani po ndërton një objekt të ri nën mal pranë Natanzit, i cili dyshohet të shërbejë për pasurimin e uraniumit. Analistët thonë se ky zhvillim tregon synimin e Iranit për të mbajtur gjallë programin bërthamor, pavarësisht goditjeve të rënda që mori nga bombardimet amerikano-izraelite.
Pezeshkian mohoi akuzat, duke thënë se inspektorët ndërkombëtarë janë të mirëpritur të vizitojnë vendin dhe se çdo gjë e ndërtuar ka karakter paqësor. Ai theksoi se lideri suprem, Ajatollah Ali Khamenei, ka shpallur fetva që ndalojnë prodhimin e armëve bërthamore apo të shkatërrimit në masë.
Megjithatë, Khamenei i kufizoi hapësirat e Pezeshkian gjatë vizitës në Nju Jork, duke refuzuar çdo negociatë direkte me SHBA për raketat balistike ose pasurimin e uraniumit. Paralelisht, parlamenti me linjë të ashpër kërkon hapur krijimin e një arme bërthamore, ndërsa Teherani tashmë pasuron uranium në nivele afër atyre për armë.
Në Këshillin e Sigurimit të OKB-së, përpjekjet e Rusisë dhe Kinës për të shtyrë sanksionet ndaj Iranit u rrëzuan. Kjo do të thotë se pas afatit të kësaj fundjave, penalizimet do të rikthehen, duke vënë në pozitë të vështirë Pezeshkian dhe diplomacinë e tij.
Në intervistë, ai paralajmëroi se politika e Donald Trump rrezikon të ndezë gjithë rajonin, duke theksuar se Irani nuk kërkon luftë, por do të kundërpërgjigjet fuqishëm ndaj çdo sulmi. “Ne nuk kemi nisur kurrë një luftë, por kush na sulmon, do të marrë përgjigjen më të fortë,” tha ai.
Pezeshkian foli edhe për plagën që pësoi gjatë luftës me Izraelin në qershor, ku humbën jetën qindra civilë iranianë dhe dhjetëra udhëheqës ushtarakë. Ai tregoi se dëmtimi i tij nuk ishte i rëndë dhe e përshkroi si një “hematomë në gjurin e djathtë”.
Ndërkohë, analistët shprehen skeptikë për aftësinë e tij për të sjellë ndryshime reale. “Pezeshkian e ndërtoi fushatën mbi diplomaci dhe moderim, por sistemi i Iranit është i bllokuar në gjysmë-masa,” tha Ali Vaez nga International Crisis Group.
Në fund, mbetet e paqartë nëse deklaratat e tij mbi të drejtat e grave dhe hapja ndaj inspektimeve do të përkthehen në politika konkrete, apo do të mbeten vetëm premtime të një presidenti me kompetenca të kufizuara në një shtet ku fjala e fundit i përket liderit suprem.
