Çmimet e apartamenteve në Fier po rriten artificialisht nga agjentë dhe zhvillues, duke përjashtuar familjet me të ardhura mesatare nga mundësia e blerjes së një banese.
Një treg i deformuar
Në Fier, një qytet ku paga mesatare mujore sipas INSTAT-it llogaritet rreth 62 mijë lekë (rreth 630 euro), çmimi i një apartamenti standard ka kaluar mbi 70–80 mijë euro. Kjo do të thotë se një familje me dy paga mesatare ka nevojë për mbi 20 vite kursime të plota për të siguruar një banesë. Në kushte normale të tregut, raporti i përballueshmërisë duhet të jetë 5–7 vite të ardhura, por në Fier kjo shifër shkon deri në katër herë më shumë.
Rritja artificiale e çmimeve
Raportimi i mediave kombëtare e konfirmon: agjentët imobiliarë dhe zhvilluesit lokalë po manipulojnë tregun duke krijuar një rritje të qëllimshme të çmimeve. Në praktikë, kjo bëhet duke mbajtur bosh apartamente për të krijuar mungesë të rreme, duke ofruar lista të fryra çmimesh dhe duke krijuar “panik blerës” tek qytetarët. Kjo strategji është e njohur në tregjet spekulative dhe synon të maksimizojë fitimet e zhvilluesve në kurriz të qytetarëve.
Lejet e ndërtimit, një çështje e errët
Një tjetër element që ngre dyshime është dhënia e lejeve të ndërtimit. Raporte nga mbledhjet e këshillit bashkiak të Fierit nuk ofrojnë gjithmonë transparencë mbi kriteret dhe procedurat e miratimit. Burime pranë sektorit të urbanistikës pohojnë se lejet shpesh favorizojnë kompani të caktuara, duke krijuar një klimë të pasigurt ku tregu kontrollohet nga pak zhvillues.
Të rinjtë pa strehë
Pjesa më e goditur janë të rinjtë. Shumë prej tyre, edhe kur kanë punë të qëndrueshme, nuk arrijnë të blejnë apartament. Një i punësuar në sektorin privat, i cituar nga një intervistë e zhvilluar online, thotë:
“Nëse nuk ke trashëgimi familjare ose ndihmë nga emigracioni, është e pamundur të blesh një apartament në Fier. Çmimet janë joreale.”
Kjo situatë po shtyn gjithnjë e më shumë të rinj drejt emigracionit, duke rritur boshatisjen e qytetit dhe duke ndikuar negativisht në zhvillimin social.
Pasiguri sociale dhe ekonomike
Kriza e banesave nuk është vetëm çështje çmimesh, por edhe një rrezik social. Kur një qytet i tërë nuk ofron mundësi strehimi për klasën e mesme, krijohet presion drejt varfërisë urbane dhe emigracionit masiv. Sociologët paralajmërojnë se Fierit i rrezikon “plakja e parakohshme” e popullsisë nëse ky trend nuk frenohet.
Kërkesat për transparencë
Ekspertët e ekonomisë kërkojnë që Bashkia Fier të publikojë çdo leje ndërtimi të dhënë tre vitet e fundit, duke specifikuar kriteret, përfituesit dhe kostot. Po ashtu, rekomandohet ngritja e një mekanizmi monitorimi të tregut imobiliar, për të shmangur manipulimin e çmimeve.
Burime:
INSTAT – Të dhënat mbi pagën mesatare mujore dhe lejet e ndërtimit, 2024 (PDF: www.instat.gov.al/media/9706/raporti_paga_mesatare_2024.pdf)
INSTAT – Ndërtimet e reja sipas qarqeve, 2021–2024 (Excel/PDF: www.instat.gov.al/publikime/ndertimet2024.pdf)
Dokument ligjor që përmbledh dispozitat dhe procedurat për lejet e ndërtimit në Shqipëri.
Përmbledhje legjislacioni për ndërtimet (PDF) studioligjore.wordpress.com
Shqiptarja: Ligji i ri – rregullat e reja për lejet e ndërtimit
Një artikull që shpjegon ndryshimet ligjore dhe procedurale që lidhen me aplikimin për leje ndërtimi.
Ligji i ri / Rregullat e reja për leje ndërtimi – Shqiptarja Shqiptarja
Kombet europiane / Ballkani: Shqipëria e dyta për rritjen e çmimeve të banesave
Analizë rajonale ku Shqipëria renditet lart për rritje çmimesh në nivel europian, që vendos kontekst për Fierin.
Shqipëria e dyta në Europë për rritjen e çmimeve të banesave Balkanweb
Tipologjia e stokut të ndërtesave të banimit në Shqipëri
Dokument që përmban figura dhe të dhëna rreth llojeve dhe karakteristikave të ndërtesave dhe lejeve për objekte banimi. (IKEM / projekt ndërkombëtar)
Tipologjia e stokut të ndërtesave – IKEM PDF ikem.de
Rëndësia e sektorit të ndërtimit në ekonominë shqiptare
Punim akademik që analizon ciklin e sektorit të ndërtimit me të dhëna historike dhe lidhje me PBB.
Rëndësia e sektorit të ndërtimit – UET PDF
