Pavarësisht një rritjeje të lehtë në 2024, Shqipëria vijon të ketë nivelin më të ulët të produktivitetit të punës në rajon dhe ndër më të ultëtit në Europë.
Sipas të dhënave të Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), në vitin 2024 produktiviteti i punës në Shqipëri, i matur si Prodhimi i Brendshëm Bruto për orë pune, arriti në 16.5 dollarë ndërkombëtarë. Ky tregues shënoi një rritje prej 18.2% krahasuar me vitin 2023, por diferenca me vendet fqinje mbetet e madhe.
Në rajon, Shqipëria renditet pas Bosnje-Hercegovinës me 26.5 dollarë, Serbisë me 28.8 dollarë, Maqedonisë së Veriut me 33.6 dollarë dhe Malit të Zi me 37.5 dollarë. Në rang europian, vendi lë pas vetëm Moldavinë, duke u pozicionuar në vendin e parafundit.
Ekspertët theksojnë se faktorët kryesorë që ndikojnë në nivelin e ulët të produktivitetit përfshijnë mungesën e investimeve në teknologji e automatizim, mungesën e inovacionit dhe problemet me cilësinë e kapitalit njerëzor. Struktura e ekonomisë, e dominuar nga sektorë me vlerë të ulët të shtuar, gjithashtu kufizon rritjen e produktivitetit.
Për krahasim, Luksemburgu kryeson listën botërore me 166.1 dollarë në orë, ndjekur nga Irlanda me 139.1 dollarë dhe Norvegjia me 123.6 dollarë. ILO thekson se vendet me kosto të ulët të punës shpesh kanë produktivitet më të ulët, siç është edhe rasti i Shqipërisë dhe Kinës, të cilat kanë shifra pothuajse të ngjashme në këtë tregues.
Në dekadat pas rënies së komunizmit, pagat e ulëta dhe informaliteti i lartë nuk kanë nxitur investime serioze në teknologji, duke penguar rritjen e produktivitetit. Megjithatë, zhvendosja graduale nga industria fason drejt turizmit ka dhënë një ndikim pozitiv vitet e fundit, edhe pse diferenca me vendet e tjera mbetet e dukshme.
Një tjetër problem i madh mbetet aftësia e forcës punëtore, e cila po ndikohet nga rënia e cilësisë në arsim, mospërputhja mes aftësive dhe kërkesave të tregut dhe emigracioni masiv i të rinjve. Ekspertët paralajmërojnë se pa rritje të produktivitetit nuk mund të ketë rritje të qëndrueshme të pagave dhe mirëqenies, ndërsa presioni për paga më të larta mund të detyrojë bizneset të investojnë më shumë për të ruajtur konkurrueshmërinë.
