Nga call center-at te bujqësia, IA po zëvendëson detyra rutinë, krijon profesione të reja dhe kërkon aftësi të avancuara teknologjike
Në Shqipëri, integrimi i Inteligjencës Artificiale po transformon mënyrën se si punohet, duke zëvendësuar një pjesë të pozicioneve tradicionale dhe duke rritur kërkesën për aftësi të reja. Shembulli më i dukshëm është Vodafone Italia, e cila shkarkoi 450 punonjës shqiptarë nga sektori i shërbimit ndaj klientit, duke i zëvendësuar me chatbot të bazuar në IA. Deri në fund të vitit, pritet që numri i të larguarve nga call center-at për këtë kompani të arrijë rreth 900.
Efektet nuk kufizohen vetëm në sektorin e shërbimeve. IA po përdoret gjithnjë e më shumë në financë, marketing, dizajn, prodhim dhe përkthime. Kompanitë raportojnë se një punonjës i pajisur me mjete të avancuara mund të kryejë punën e disa kolegëve, duke rritur ndjeshëm produktivitetin. Në disa industri, kjo po sjell ulje të rekrutimeve të reja, edhe kur aktiviteti ekonomik zgjerohet.
Sipas studimeve, IA po zëvendëson rolet që përfshijnë detyra rutinë dhe të standardizuara: operatorë telefonikë, përkthyes, kontabilistë të nivelit të ulët, punonjës banke, madje edhe disa pozicione në dizajn grafik. Në industri si tekstili dhe përpunimi ushqimor, robotët për paketim dhe linjat e automatizuara po zvogëlojnë nevojën për punë manuale. Megjithatë, profesionet që kërkojnë ndërveprim njerëzor kompleks, vendimmarrje morale ose krijimtari të lartë – si mjekët, mësuesit apo juristët në çështje të ndërlikuara – mbeten të pazëvendësueshme.
Raportet ndërkombëtare si Barometri Global i Punësimit nga PwC tregojnë se industritë më të ekspozuara ndaj IA kanë rritje më të madhe të të ardhurave për punonjës dhe paga më të larta. Në Shqipëri, sipas Barometrit të Ballkanit, rreth 3% e bizneseve kanë zëvendësuar punonjës me IA, ndërsa 23% kanë prezantuar produkte ose shërbime të reja falë teknologjisë. Kjo e rendit vendin mes më aktivëve në rajon për inovacion.
Edhe bujqësia po përfiton nga IA. Platforma si “Smart Agro” dhe “Agricolus” ndihmojnë fermerët të monitorojnë tokën, klimën dhe sëmundjet e bimëve, duke optimizuar plehërimin dhe ujitjen. Aplikacionet e bazuara në sensorë dhe imazhe satelitore ulin kostot dhe rrisin prodhimin, megjithëse kostoja e instalimit mbetet pengesë për fermat e vogla.
Në qytete, qeveria shqiptare ka nisur projektin “smart city” me Presight AI Holding, me vlerë 118 milionë euro, për menaxhimin e trafikut dhe infrastrukturës urbane në 20 qytete. Projekti përfshin mbi 6 mijë kamera, radarë dhe sensorë inteligjentë, duke zëvendësuar pjesërisht punën manuale të monitorimit, por duke hapur hapësira për profile të reja si specialistë të AI dhe analistë të të dhënave.
Ndërsa IA hap mundësi të reja, ajo sjell edhe sfida. Sektori i punës kërkon përshtatje të shpejtë, investime në arsim dhe trajnim, në mënyrë që forca punëtore të jetë e gatshme për tregun e së ardhmes, ku teknologjia dhe aftësitë njerëzore do të bashkëpunojnë gjithnjë e më ngushtë.
